Verdediging van het Westen

staat was, cn daardoor slechts een beperkt, of geen contact met andere beschavingen had. Als een beschaving volkomen geïsoleerd is gebleven cn dan ondergaat, dan bewijst dit slechts dat die beschaving met haar eigen hulpmiddelen haar eigen problemen niet kon oplossen; het wijst op de bevruchtende werking van contact tussen beschavingen, het laat zien dat een „zuivere” beschaving die onvermengd met andere zich heeft kunnen ontwikkelen, al evenmin als „zuivere” rassen, tot de hoogste dingen in staat is. Het bewijst dat beschavingen kunnen ondergaan, niet dat ze moeten ondergaan.

De meeste beschavingen zijn niet „gestorven”, ze zijn „gedood”, ze zijn door een macht van bulten, met geweld vernietigd. Dat plaatst ons dus voor de vraag wat er met een beschaving moet gebeuren, die al hare vijanden vernietigd heeft, een beschaving bovendien, die niet beperkt is gebleven tot een bepaald gebied, doch die een universele expansie heeft bereikt. Zou dat met de Westerse beschaving het geval zijn — Labriola beweert het; wc zijn het er niet mee eens zoals we nog zullen uiteenzetten — dan was daarmee een toestand geschapen die geen precedent heeft in de geschiedenis. En het zou ongeoorloofd zijn een dergelijk, nieuw, verschijnsel volgens „historische wetten”, gewonnen door het gadeslaan van andere verschijnselen, te willen beoordelen. Als beschavingen zoals Labriola zegt, door hun „milieu” in sterke mate bepaald worden, dan moet een geheel ongewoon milieu zoals dat door de werking der Westerse beschaving ontstaan, geheel ongewone consequenties hebben. De eerste consequentie is dat een dergelijke beschaving alleen van binnen uit door ziekten van het eigen organisme kan sterven. Maar of die ziekten dodelijk zijn, of ze thans reeds aanwezig zijn, dat is een vraag opzichzelf.

Bovendien komt het probleem „beschavingen of mensheids-ontwik-keling” door de gang der Westerse beschaving in een geheel nieuw licht te staan. Zou het b.v. niet mogelijk zijn dat de probleemstelling willekeurig is en dat we, na eerst een periode van opzichzelf staande beschavingen gekend te hebben, thans een periode van een allesomvattende beschaving zouden binnengaan, waarbij het niet uitgesloten is, dat die mcnsheidsbeschaving later weer cens uiteen zou vallen in groepsbcschavingcn.

De Westerse beschaving is niet, zoals sommigen menen, de opperste bloem der ontwikkeling, in die zin dat alle voorafgaande geschiedenis gediend heeft om die Westerse heerlijkheid tot stand te brengen — ze is niet het resultaat of de „synthese” van al het voorafgaande, maar wel is ze zich in grote mate van het voorafgaande bewust en wel heeft ze zich veel van het voorafgaande en

35