Verdediging van het Westen

kapitalisme neigend naar fascisme) en dit alles kan nog lang duren. Maar het is niet iets nieuws, het is de doodsstrijd van het oude.

Ziehier de opvatting van Labriola. Er moet direct aan toegevoegd worden dat dit schema in geen enkel opzicht een idee geeft van de rijkdom van z’n boek. Immers wat wij als een geraamte geven, wordt in het boek met tal van voorbeelden uit de geschiedenis der beschaving geïllustreerd. En zo ontstaat een altijd belangwekkend en boeiend essay van geschied-filosofische aard.

Hoofdstukken als die over „de beschavingen van het Absolute”, de harmonische beschavingen der Maya’s en Inca’s, over de ontwikkelingsgang van het veroverende Azië naar een verinnerlijkt Azië, dat bf met de Hindoes de vergankelijkheid wil te boven komen óf, met de Chinezen, een evenwicht vindt; hoofdstukken over de ondergang der Polynesische beschaving en over de verbrijzeling van Afrika door de blanken; vergelijkingen tussen de verschillende soorten van logica, zoals wc die in de Westerse, de Chinese en de Hindoe-beschaving kennen, vergelijkingen tussen Vico en Speng-ler; polemieken met Lévy-Bruhl en Gobineau — ziehier een reeks van opzichzelf belangwekkende en belangrijke beschouwingen die Labriola ons brengt en die niet tot hun recht komen in een schema, dat alleen maar naar voren wil brengen wat ons momenteel het meest bezig houdt: gaat de blanke beschaving onder, en zo ja, wat komt daarna.

Wat wij dus thans hebben te onderzoeken is, heeft Labriola werkelijk zijn stellingen bewezen. Of om het duidelijker te formuleren: ie Zijn er slechts „beschavingen” en is er niet, een daarboven uitgaande, in een reeks van beschavingen verlopende „gang der mensheid”? ze Als er alleen maar beschavingen zijn, die zich uit hun eigen beginsel ontwikkelen, staat het dan vast dat de Westerse beschaving bezig is, onder te gaan? 3e Als de Westerse beschaving reddeloos verloren is, zijn er dan werkelijk geen opvolgers?

Het lijkt mij het beste, eerst op de eerste en de laatste vraag in te gaan, om, na zo de begrenzingen van het probleem te hebben aangegeven, de middelste te beantwoorden.

Het is waar dat wij, in de korte historische periode van ongeveer 6000 jaar die wij enigszins kennen, de opkomst en ondergang van een aantal, vrijwel los van elkaar staande beschavingen hebben kunnen waarnemen. Maar dat bewijst toch alleen dat ieder dezer beschavingen slechts tot een beperkte expansie in de ruimte in

34