Verdediging van het Westen

En ofschoon de studie over de ondergang der Westerse beschaving geschreven werd vóór Labriola alle verbindingen met de Westerse democratie verbrak, ook toen reeds moet hij beseft hebben dat er geen andere keuze is dan die tussen het Angelsaksisch-Frans en het totalitaire blok, d.w.z. dat er voor Labriola geen enkele keuze was.

Men moet hier rekening mee houden, wil men de ondergangsstemming van zijn boek op de juiste waarde schatten. Doch dat betekent niet dat wc nu maar mogen uitroepen: geschrijf van een wanhopige, wetenschappelijk aangeklede ondergangsstemming. Die stemming is er, doch er zijn ook argumenten, feiten, op de historische ervaringen gefundeerde redeneringen. En na de man en zijn „stemming” aangegeven te hebben, moeten wc, met alle daardoor gewettigde voorzichtigheid, zijn theorie gaan beschouwen.

Dat we in een crisis-toestand verkeren, aldus Labriola, is een algemeen aanvaarde opvatting. Doch is er een uitweg, is herstel, renaissance mogelijk, of is de ondergang onafwendbaar? Is de cultuur onverbrekelijk verbonden met een superieur (blank) ras, zoals Stod-dard en Spcngler menen, of is de opvatting van Comtc en Cournot juist dat de hele mensheid de weg van alle leven heeft te gaan en dus tot ondergang gedoemd is. Hoe dan ook, we moeten beginnen met te begrijpen dat de beschaving geen „eenheid” is, met de cultuur der blanken als opperste resultaat. Er is geen „pelgrimstocht der mensheid”, geen, vaak onderbroken, vaak tcrugspiralcnde, maar uitelndelijk toch omhooggaandc beschaving. Er zijn beschavingen, die hun eigen levensduur en hun eigen mogelijkheden hebben, die mogelijkheden uitputten en ondergaan. Zo was de beschaving der Polynesiërs reeds vóór de komst van de blanken aan het afsterven. De stoutmoedige zeevaarders, wier tochten zich tot het Paaseiland en vcrmocdclijk tot Peru en Japan uitgestrekt hadden, waren ener-gielozc, voortvcgctcrcnde, melancholieke mensen geworden, die leefden zonder nood, doch ook zonder grote verlangens en begeerten. Een ander bekend voorbeeld is de Chinese beschaving, die, na haar hoogtepunt bereikt te hebben, nog eeuwen lang in dezelfde staat bleef voortlcven. Maar meestal worden beschavingen door een schok die van buiten komt, vernietigd, hetzij in hun ouderdom (Inca’s), hetzij in het aanvangsstadium (Negers) of op een ander moment.

Het nieuwe van de tegenwoordige toestand is echter dat er geen talrijke naast elkaar levende, elkaar bevechtende en verdringende beschavingen meer zijn. In de 17e, 18e en 19e eeuw hebben de

²9