Verdediging van het Westen

liaanse fascisten zien wij hem als minister van Arbeid in het laatste „burgerlijke” ministerie, nadat hij te vergeefs getracht had, de socialisten te bewegen tot de regering toe te treden en zo een antifascistisch blok te vormen.

Nadien leeft hij buiten Italië en werkt mede aan de kranten en tijdschriften der gematigde socialisten in Duitschland, in Frankrijk en in België, zonder echter tot een der richtingen van het traditionele socialisme te behoren. „Aan gene zijde van kapitalisme en socialisme” heet het boek dat hij in 1932 publiceert en waarin hij probeert aan te tonen dat kapitalisme en socialisme onverbrekelijk samenhangen en in hun totaal slechts een faze van de ontwikkelingsgang ener beschaving zijn. Men moet proberen kapitalisme en socialisme in een groter verband te zien. In „De Staat en de Crisis” van 1934, bestudeert hij de ondergang van het liberale internationalisme en de opkomst van de nationalistische staats-econo-mie, zoals die in fascisme en bolsjewisme tot uiting komt. Maar terwijl deze boeken nog uitsluitend problemen behandelen die betrekking hebben op onze eigen blanke of Westerse beschaving, gaat hij er in het werk dat we hier bespreken, toe over onze Westerse beschaving zelf als probleem te stellen en haar toekomst te onderzoeken.

Vermoedelijk is dit boek het hoogtepunt van zijn denkers-loop-baan. Kort na de publicatie ervan, brak het Abessijns conflict uit, en terwijl hij aanvankelijk nog zijn anti-fascistische publicaties voortzette en de politiek van Mussolini bestreed (o.a. als medewerker van de Brusselse „Peuple”) was de actie die de Volkenbondsstaten, onder leiding van Engeland, tegen Italië ondernamen, te veel voor zijn gevoelens als'Italiaans- en anti-Engels gevoelsmens. Dat Engeland, de koloniale mogendheid bij uitstek, het arme Italië wilde uithongeren en zich als beschermer der internationale moraal en als verdediger van gekleurde volken opwierp was meer dan hij verdragen kon, en zonder zich met ’t Italiaanse fascisme te vereenzelvigen, zonder naar Italië terug te keren, verkondigde hij z’n solidariteit met het Italiaanse volk in de strijd tegen de gehate Angelsaksers. Dat hij daardoor tot bondgenoot van fascisme en via de Germaanse vrienden van Mussolini, van Germanen en racistische Teutonen werd (het voor ons liggende boek is slechts een graad minder anti-Duits dan anti-Engels) zal hem ongetwijfeld zeer onaangenaam geweest zijn, en zijn tegenwoordige geestesgesteldheid moet wel haast die van een wanhopige zijn, zoals dat steeds het geval moet zijn met allen die niet alleen antifascistisch (d.w.z. anti-Italiaans, Duits, Russisch en Japans) doch tevens ook anti-Angelsaksisch zijn.

28