Verdediging van het Westen

had z’n naam in de kringen der socialisten en intellectuelen die zich voor maatschappelijke vraagstukken interesseren, een zekere vermaardheid, ook buiten de Italiaanse grenzen. Professor in de economie aan de Universiteit van Napels, was hij daarnaast een militant socialist, die in het begin van deze eeuw de Italiaanse arbeidersbeweging in revolutionnaire richting poogde te leiden. Anders dan z’n oudere naamgenoot Antonio Labriola, die tot de orthodoxe marxisten behoorde, was Arturo van de aanvang af van mening, dat het marxisme vernieuwd, aangevuld en critisch beschouwd moest worden, en zo werd hij een van de bekwaamste adepten van de zogenaamde „Nieuwe School”, een groep theoretici wier onbetwiste leider Georgcs Sorel was. Arturo Labriola’s boek over Marx als econoom en socialist, nog altijd een van de beste studies op dit gebied, wordt In de Franse vertaling voorafgegaan door een uitvoerige inleiding van Sorel, waarin vooral de aandacht gevestigd wordt op het feit dat de marxistische economie reeds bij het leven van Marx, door de economie op wiskundige grondslag van Gossen en later van Jcvons, Walras, Parcto c.s. wier opvattingen ook Labriola deelde, was achterhaald, zodat ze in vele opzichten overbodig en verouderd was geworden.

Met Sorel en de „nieuwe school” zag Labriola gedurende een zekere tijd alle heil in het revolutionnaire syndicalisme. En anders dan Sorel, die zich nimmer met de propaganda en de organisatie bezighield, was Labriola in die periode de voornaamste leider van de onstuimige, tegen de verstarde parlementaire tradities gerichte, syndicalistische beweging in Italië. Zo groot is de aanvankelijke invloed dier beweging dat ook in de oude socialistische partij een drang naar radicalisme ontstaat en een linkervleugel opkomt, wier leider Benito Mussolini is!

Doch na enige jaren ziet Labriola dat de syndicalistische beweging tot een vakorganisatie geworden is, die in wezen weinig verschilt van de reformistische groeperingen. Hij begint ook te beseffen dat de proletarische massa-actie niet die betekenis heeft die hij er aanvankelijk in meende te zien; ie omdat die actie zich in werkelijkheid afspeelt binnen het raam van de bestaande maatschappij en binnen het staatsverband en dus met de grote nationale en internationale economische en politieke gebeurtenissen op en neer gaat, inplaats van ze te beïnvloeden of te sturen; 2c omdat het proletariaat in het geheel niet die voortreffelijke eigenschappen bezit die de „nieuwe school” het toegedicht had. Hij wendt zich dan meer en meer af van het syndicalisme, van het marxisme en van het proletarische socialisme, zonder aanvankelijk tot een scherp omlijnde nieuwe opvatting te komen. Vlak voor de overwinning der Ita-

²7