Verdediging van het Westen

in het geding komt, een inconsequentie die op den duur tot de allerergste dwalingen moest leiden en tot socialistisch zelfbedrog en demagogie moest uitgroeien — men heeft, als men in de buurt van het marxisme komt, altijd het rustige gevoel dat men in de nabijheid van een verstandig mens leeft: met het marxisme valt te praten.

Het is dus voor de hand liggend dat nagegaan wordt of het mogelijk is het marxisme organisch te verbinden met de resultaten der latere psychologie, vooral met de psychologie van Frcud, die immers een zelfde grondtoon heeft als het marxisme: afkeer van alle zoetelijkheid, uitspreken van dingen die fnuikend zijn voor de engelachtigheid der mensen.

Die psychologische gezondheid van het marxisme moet vanzelf tot de opvatting leiden: als er van het traditionele socialisme nog iets te redden en te gebruiken is, dan zal dar marxisme zijn, of in ieder geval elementen er van.

Zo gezien zijn de pogingen van Reich, van Fromm, Bcrnfeld en enkele anderen om tot een verbinding van marxisme en freudisme te komen belangrijk en verheugend. En Reich, die van allen de grootste durf, het meeste élan bezit, verdient met waardering gevolgd te worden, ook al zijn z’n wegen schijnbaar al te kras.

Voor mij is het feit, dat Reich het sexuele clement niet bij-wijze-van spreken, symbolisch, of wat dan ook, maar rëel, concreet, in de politiek wil brengen, een gedachte die niet alleen voor discussie vatbaar is, maar die ook in haar kern juist moet zijn. Daarmee is Reich’s „Scxualpolitik” natuurlijk nog geenszins aanvaard. Men kan ieder onderdeel van Rcich’s opvattingen afwijzen, men kan vinden dat Reich en zijn vriend Parell oppervlakkige psychologen zijn, die door vergroving en radicale doorhollerij tenslotte hun doel voorbijschieten en inplaats van tot een vernieuwing van het socialisme, tot een soort Jan-Rap-isme komen, zoals dat, op scxueel gebied, vroeger wel door enkele anarchisten en, op grotere schaal, in de beginperiode der Russische revolutie, gepropageerd werd. Men kan er aan toe voegen dat Parell’s studie over het klassenbewustzijn en Reich’s „Massapsychologie van het Fascisme” veel meer producten van ontreddering dan voorbereidingen voor redding zijn. Dat is ook mijn indruk. Maar dat neemt niet weg dat men de poging van Reich moet behandelen op grond van z’n algemene methode en niet moet afdoen op grond van een aantal al te zonderlinge resultaten.

De algemene methode van Reich vinden we in een brochure „Dia-