Verdediging van het Westen

Waar is de starre mcthaphysica dier Engelse en Franse filosofen en moralisten, waarvan Hegel ons moest verlossen om ons relativistisch te leren denken? Ze is er zo weinig, dat Hegel’s Franse tijdgenoot Auguste Comte onder algemene instemming letterlijk deze stelling kon uitspreken; „Er is slechts één absolute waarheid en dat is dat iedere waarheid relatief is”, in een filosofie die met haar parolen „Orde en Vooruitgang” de ontwikkeling aanvaardde, doch haar in conservatieve zin verwerkelijkt wilde zien.

Is dus die zogenaamde oorspronkelijkheid en baanbrekerij vanHegel een fabeltje, waarvan alleen Hegelaars en Marxisten geloven, ook de vruchtbaarheid der dialectische methode is een fantoom, zodra we het rijk van het kwasi-filosofische gezwam, van de „Geschwat-zigkeit” om met Kant te spreken, verlaten.

Hegel’s natuurfilosofie, die trouwens voor het grootste gedeelte van Schelling overgenomen is, (bij wie men de ontwikkelingsgedachte in de natuur veel consequenter uitgesproken ziet dan bij Hegel zélf) is zo’n mislukking dat zelfs de meeste Hegcliancn er maar over zwijgen.

Dat de moderne natuuronderzoekers zich van de dialectische methode bedienen is erger dan een fabeltje, het is van A tot Z onjuist. Reeds Trcndelenburg kon in z’n „Fogische Untersuchungen” vragen: „Noem mij één ontdekking die door de dialectici is gedaan?” Een vraag die nooit beantwoord is.

Meyerson, kenner van de geschiedenis der wetenschappen als geen ander, herhaalt in zijn „De 1’cxplication dans les Sciences” (in 1927) de vraag. Hij kent drie (3) gevallen waarin z.g. „natuurfilosofen” belangrijk wetenschappelijk werk verricht hebben, in de periode na Hegel. Maar die drie zijn wel natuurfilosofen . . . doch géén Hege-liancn en géén dialectici. En uit alles wat we reeds over de dialectiek schreven, is het ook wel duidelijk geworden, dat de dialectiek geen ontdekkingen kan doen, dat ze daarvoor te vaag is, daar ze niets dan een paar algemeenheden in haar magazijn heeft, en niets anders kan doen, dan, wanneer anderen de magazijnen gevuld hebben, haar smakeloze etiketten van „omslaan” en „negatie”, met min of meerdere handigheid er op pogen te plakken ').

En in de maatschappij-wetenschappen? Er worden een aantal klin-

-¹) Wat v. d. G. over ..psycho-physisch parallélisme", over ..causaliteit" en ..functie" zegt, zal hij, hoop ik, wel nader verklaren, aks hij het over de dialectiek in natuur en maatschappij heelt. In het verband waarin hij liet thans gebruikt, is het mij „raadsclachtig”, om liet beleefd te zeggen.