Verdediging van het Westen

chanof er wel iets van begrepen had, maar natuurlijk Max Adler niet.

Plechanof echter heeft in 1904 aangetoond dat Lcnin niet dialectisch kon denken en Max Adler is dat met hem eens, al is hij daarnaast van mening dat Plechanof zélf het evenmin kan.

Evenwel zijn Cunow en Kautsky, die overigens van elkaar beweren dat de ander niet dialectisch kan denken, het eens in hun veroordeling van de interpretatie die Max Adler van de dialectiek geeft, zoals ze het ook eens zijn in hun veroordeling van Lenin, Boecharin, Lukacs, Korsch, etc. etc., als dialectici. Het omgekeerde is natuurlijk ook het geval en Kautsky geldt b.v. zowel bij de Stalin-getrouwe Leninisten, als bij de thans onafhankelijke Korsch, als bij Trotzki, als een typisch ondialcctisch denker. Wat niet belet dat een van de weinige oorspronkelijke marxisten in Nederland J. van der Wijk over Kautsky schrijft als over „de dialecticus bij uitnemendheid”, een formulering waarmee de andere originele Nederlandse Marxist, S. de Wolff, het ongetwijfeld volkomen eens is. Of ze echter ook Kautsky’s bewijzen, dat Engels, waar hij in de Anti-Dühring tracht aan te tonen dat ook de natuur dialectisch werkt, er lelijk naast is, aanvaarden, weet ik niet.

Voorlopig is het me voldoende aangetoond te hebben dat er onder de Marxisten zelf geen spoor van overeenstemming bestaat omtrent het wezen van de dialectische methode, zodat men reeds daardoor alleen gaat twijfelen aan de waarde van zo’n methode, waarbij zelfs over de methode-zelf, geen twee lieden het eens zijn. En vandaar dus dat ons weinig anders overblijft dan maar zoveel mogclijk naar Marx en Engels terug te gaan en daar te ontdekken wat nu eigenlijk die merkwaardige dialectiek is.

Door Marx en Engels echter worden we ogenblikkelijk naar Hegel teruggezonden, al is het op een enigszins zonderlinge manier. Marx zegt namelijk dat Hegel, ondanks het mystieke element dat in zijn dialectiek aanwezig is „hare algemene bewegingsvormen voor het eerst volledig en bewust heeft blootgelegd”. Dat is afdoend zou men zeggen, maar niettemin mankeert er aan die He-gelsc dialectiek een kleinigheid. „Zij staat bij hem op het hoofd. Men moet haar ondersteboven keren om de rationele kern in het mystieke omhulsel te ontdekken”. En wat is dan die „rationele kern” vraagt de enigszins onthutste lezer, die meende dat „de algemene bewegingsvormen” de kern van de Hegeliaanse dialectiek waren. En Marx laat ons niet lang op antwoord wachten, maar vervolgt: „In haar mystieke vorm werd de dialectiek een Duitse