Verdediging van het Westen

als het fascisme. Maar gelijk Rusland bewijst, zo’n soort „socialisme” houdt spoedig op nog iets met socialisme gemeen te hebben ^J).

Socialistische religies echter die, zoals het reformisme of het reli-gieus-socialisme-in-engere-zin, aarzelen tussen verstand en gevoel, die de overheersing van het gevoel willen en toch ook het verstand in ere willen houden, zijn natuurlijk niet in staat weerstand te bieden aan de orkanen van gevoel die thans over de wereld gaan.

De slappe „moderne mythologie” der reformisten, met wier góden en godinnen (parlement, verkiezing, democratie) Marx reeds de spot dreef (de latere góden en godinnen: socialisatie, medezegging-schap, het „plan”, de volkenbond c.d. heeft hij niet gekend) is niet bestand tegen de onversneden fascistische mythologie. En de religie van Roland Holst c.s. moet, of ze wil of niet, tot anti-rationa-lisme, d.w.z. tot de triomf der instincten leiden. En aangezien de triomf der instincten, de triomf van „het leven” niet iets heerlijks en moois is, doch iets beestachtigs, voert het religieus-socialisme, zonder het te zien en zonder het te willen, naar de zegepraal van de echte instincts-richting, naar het fascisme.

De vraag naar de oorzaken van de „geestelijke ommekeer” hebben we hier niet gesteld. We hebben slechts aangegeven wat er gebeurd is in het geestelijk leven, in de cultuur, van de periode die achter ons ligt. De oorzaken van deze triomf van het gevoel zullen, later, besproken moeten worden.

Voor heden hebben we willen aantonen dat iedere, nog zo kleine concessie aan het gevoelssocialisme (en dus in nog meerdere mate aan het religieus-socialisme) niets anders is dan een concessie aan „de geest der eeuw”, een concessie aan de gevoels-overheersing, een concessie aan de richting wier volledigste uitdrukking het fascisme is.

Het socialistisch tekort is waarlijk geen tekort aan gevoel. Het socialisme, of men het nu bolsjewisme, reformisme of religieus-socialisme noemt, druipt van gevoel.

Men behoeft trouwens nimmer bezorgd te zijn voor het „uitdrogen” der gevoelens. Zo lang de mens leeft is hij een wereld van gevoelens. Zowel de verstandsmens als de gevoelsmens is een stuk „driftnatuur”. Doch de verstandsmens weet, dat die driftnatuur tot op zekere hoogte beheerst, geleid, in een bepaalde richting ge-

’) Op dc technisch-materiële onmogelijkheid van zo’n „gevoelssocialisme” van overwegend lompenproletarische en wanhoops-elementen, hebben we reeds herhaaldelijk gewezen.

140