Verdediging van het Westen

Wij misgunnen niemand een aalmoes, vooral niet als hij goed beschouwd die aalmoes uit z’n eigen zak betaalt. Maar wij achten het systeem moreel minderwaardig en geestelijk ongezond.

Als religie en gevoelsleven onafscheidelijk verbonden waren, zou de religie onmisbaar zijn, want zonder gevoelsleven, zonder een rijk, ontwikkeld, gecultiveerd gevoelsleven liefst, kan de mens niet bestaan, op z’n best heel erg armzalig bestaan. Maar religie is in ’t geheel niet zo’n gevoelsleven, ze is integendeel een overwoekering van het gevoelsleven op èèn of meer punten en ze is daardoor een misvorming van het gevoelsleven.

Juist tcrwillc van een gezond harmonisch gevoelsleven verzetten wij ons tegen alle religieuze invloeden.

Het kenmerk van de tijd waarin wij leven is waarlijk niet een tekort aan religie of aan gevoel. Integendeel, wc zwelgen in gevoel; van alle dingen worden gcvoelszaken gemaakt, altijd en overal wordt een beroep op het gevoel gedaan: onze voetbalwedstrijden zijn massale gevoelsuitstortingen, we vragen gevoel van de film, van de roman en van de radiomuziek. De massa’s hokken met gevoel op elkaar, we gaan met tienduizenden tegelijk de natuur in, vanwege de gevoelsbehoeften, we kamperen, zwemmen, baden, dansen, allemaal op een kluwen vanwege onze sociale gevoelens. We praten allemaal over de rechten van het gevoel, wc zijn allemaal bang dat het gevoel te kort gedaan zal worden, en we maken ons (met gevoel) belachelijk door allemaal bijna hysterisch uit te varen tegen de verstandsoverschatting die we zouden moeten doen verdwijnen terwijl ternauwernood een enkeling het nog waagt, heel erg schuchter een enkel woordje ter verontschuldiging van het verstand te stamelen.

Alle dijken die het gevoel tegenhielden zijn sedert vele jaren doorbroken en de troebele wateren van het gevoel spoelen en klotsen en slaan over al de landen heen — en de klucht is dat men terwijl die zondvloed van gevoel ook de laatste restjes verstand dreigt te doen omkomen, nog steeds blijft oproepen tot de „heilige” verdelgingsoorlog tegen het verstand. Inderdaad, het is een klucht, en men zou er om kunnen lachen, als men niet temidden van de narren moest leven.

De gevoelens die In onze periode de overhand hebben zijn, meestal onbewust, maar soms ook bewust, verstandsvijandelijk: ze zijn dus religieus.

En tot allen die menen dat de toekomst van het socialisme ligt in de richting van mèèr gevoel, meer religie, mèèr romantiek, mèèr

138