Verdediging van het Westen

vioristen van het type Watson, die zo onaangenaam zijn alle dogma’s” over het bestaan van een „ziel” eenvoudig opzij te schuiven en alleen maar na te gaan hoe mensen en dieren zich gedragen. Zelfs psychologen als James en Spcarman worden uitgeschakeld, omdat ze geen materiaal voor Hennings opvattingen leveren.

En precies zoals H.R.H. bij de biologie een Duitse richting, die van Dricsch, als de biologie aandiende, zo wordt thans een deel van de psychologie belicht. Het nict-religicuzc deel der psychologie wordt uitgeschakeld en op die manier wordt een, zo al niet wetenschappelijke, dan toch gemakkelijke triomf der religie verkregen ').

Maar ook dat deel van de psychologie, dat men dan voor de religie meent te kunnen gebruiken, de psychologie, die zich beperkt tot het nagaan van de werking van de geest, die men als gegeven aanvaardt, ook dat deel is in geen enkel opzicht voor de religie uit te buiten.

Hjet is wel kenmerkend, dat men aanvankelijk in de kringen wier woordvoerster H.R.H. is, vooral de nadruk legde op de psychoanalyse en op de revolutionnaire betekenis van Freud.

Freud, zo meende men, had voor eens en voor al het rationalisme vernietigd, de Rede was in de ban gedaan, ze was vernederd tot niets anders dan een dun vliesje dat zich over een onstuimige oceaan van gevoelens uitstrekte en dat weer iedere seconde verscheurd en vernietigd kon worden. En de aanhangers van de religie meenden, dat nu het verstand zb klein gemaakt was, alle belemmeringen voor de meest ongebreidelde gevoelsuitstortingen waren weggevaagd.

Een zonderlinge opvatting ongetwijfeld, want waardoor is het eerst de aandacht gevestigd op de juiste verhouding van gevoel en verstand, waardoor is duidelijk gemaakt dat het bewuste slechts een zèèr, zèèr klein deel van het totale zieleleven uitmaakt? Door de werking van het bewuste, is ons het onbewuste geopenbaard. En al is ons bewuste niet meer dan een broos scheepje op de onmetelijke oceaan van het onbewuste — al ons „hebben en houden”, al onze schatten, al ons geluk en al onze toekomst, ze zijn aan dat

‘) Overigens is het boekje van Henning. ofschoon typisch Duits (d.w.z. een voorliefde voor alle troebelheden, voor ,,hct gevoel” tot uiting brengend) toch veel minder beslist in verheerlijking van dc religie dan men uit het gebruik dat H.R.H. van dit boekje (..Psychologie der Gegenwart") maakt, zou veronderstellen. Henning heelt heel wat wetenschappelijke aarzelingen. Eerst gezien door het temperament van H.R.H. is hij een kroongetuige voor de religie.

H3