Verdediging van het Westen

dan door het streven naar de rechtvaardigheid en het heil, niet door enige lagere begeerte of drang.

Natuurlijk staat Lcnin niet boven de critiek, natuurlijk was hij niet feilloos, integendeel, ik meen dat een hcilig-verklaren van Lcnin méér dan gevaarlijk is, en in mijn boek over Rusland heb ik me met alle kracht tegen de leninistische legende gericht, maar ik aarzel niet het uit te spreken; als Huizinga werkelijk méér eerbied had voor al die zedelijke deugden, die hij in zijn geschriften bezingt, dan voor de knoeiende zakenlieden, bekrompen vorstenhuizers en onbenullige politiekers in wier midden hij pleegt te verkeren, dan moest hij met heel erg veel eerbied over Lenin spreken en dan moest hij hem — in heel veel opzichten — ten voorbeeld stellen aan onze beuzelende, knoeiende, hun genot najagende tijdgenoten. Wie over Lenin spreekt, gelijk Huizinga dat doet, bewijst daarmee slechts dat hij juist in het beoordelen van de eigen tijd alle oordeel des ondcrschcids mist.

Maar, zo zal men zeggen, dat oordeel van Huizinga over Lcnin wordt toch volkomen bepaald door het onoverkomelijke morele bezwaar tegen „een der vrecsclijkste gruwelen der geschiedenis” waaraan Lenin „mee schuldig stond”, —- ontkent gij dan dat er gruwelen zijn die alle verdiensten te niet doen? Ik ontken dat allerminst, en ik heb dus naarstig gezocht naar wat dan toch wel die vreselijke gruweldaad kon zijn, erger dan alles wat bijvoorbeeld Napoleon (die o.a. ook als aanhanger van Robespierrc „mee schuldig stond” aan de terreur tijdens de Franse revolutie) op zijn geweten heeft, maar ik kon niets ontdekken waardoor de Russische revolutie — tot aan Lcnins dood — gruwelijker zou zijn dan dc Napoleontische oorlogen, de Franse revolutie of andere gebeurtenissen die tot dusver het staten-vormen hebben begeleid. En ik moest nu wel aannemen dat een voetnoot, die betrekking heeft op dc geciteerde passage over Lenin, de oplossing van het geheim bevat. Die voetnoot luidt; „Een artikel in Vlthistration verheerlijkt op gevoelvollen toon de vorstenmoordenaars van Serajevo”.

Is dan wellicht, zo heb ik me verbijsterd afgevraagd, die ontzettende misdaad van Lcnin, die misdaad die hem uit het „pantheon der groote helden-statenvormers” stoot, het terechtstellen van dc Tsarenfamilie? Ik moet wel aannemen dat Huizinga dit bedoelt. Het is waar. Napoleon heeft den hertog van Enghien laten neerschieten en Peter de Grote vermoordde zijn zoon, zonder daardoor uit het „pantheon” verwijderd te worden, maar blijkbaar is het véél gruwelijker dat de bloedige Nicolaas II, die in Januari 1905 duizenden brave Petersburgse arbeiders liet neerknallen en wiens

^I05