Verdediging van het Westen

En hoe staat het In dit opzicht met Huizinga? Laten wij het citaat bekijken waarmee ik dit opstel opende.

Men kan, met Huizinga, van mening zijn dat de vertoning van Lenins lijk barbaars was — en is — en men zal mij wel willen geloven als ik zeg dat ik het erger dan barbaars, dat ik het walgelijk en minderwaardig vind. Maar ik aarzel om zelfs op dit punt naast iemand als Huizinga te gaan staan, die aan alle, nog walgelijker vertoningen, van „geliefde Vorstenhuizen” en andere in zijn wereld aan de macht zijnde instituten braaf meedoet, die de tafelredenaar van bankiers en industrie-ridders Is en die het niet wagen zal van een „barbaarsche vertooning” te praten als een machtige kerk, die ook met lijken pleegt te sollen, zulke dingen uithaalt. In zo’n geval spreken de Huizinga’s van „geloof” en „mystiek” en ze vertellen ons dat we „eerbied” moeten hebben .. .

Het grote bezwaar van den Lcidsen professor blijkt te zijn dat men Lenin, ofschoon schuldig „aan een der vreeselijkste gruwelen der geschiedenis”, als een groot man beschouwt, een held-statenvormer, wiens naam reeds „in één adem met Napoleon” genoemd wordt. Ik moet erkennen héél lang en héél hartelijk gelachen te hebben om de verontwaardiging van onzen moralist-historicus. Immers zo ongeveer als Huizinga thans over Lenin spreekt, spraken in Napoleons tijden reactionnaire emigranten, Franse royalisten, Duitse vorstjes, Hollandse renteniers, Engelse grondbezitters, enz. enz. over, wat zij noemden, „het monster Bonaparte”, over zijn moorden, zijn roofzucht, zijn wreedheid, zijn geweldenarij. Thans echter behoort Napoleon tot de grote mannen: slechts weinigen trekken die grootheid in twijfel, en wat mij betreft, ik stel er prijs op niet tot die weinigen te behoren. Ik behoor tot de bewonderaars van Napoleon, zij het dan ook tot de critisch-gczinde bewonderaars, dat wil zeggen tot de bewonderaars die weten dat Napoleon „gruwelen”, misdaden, verraad en roof op zijn geweten heeft. En als ik er bezwaar tegen heb dat Lenin in één adem met Napoleon genoemd wordt, dan is dat niet, omdat Lenin wat zijn persoonlijke integriteit betreft mijlen ver boven Napoleon staat, en evenmin omdat hij vrijer van „gruwelen” Is dan Peter de Grote, Karei de Grote, Caesar of Alexander — om een paar „hclden-statenvormers” te noemen — want dat Is niet Lenins verdienste doch een gevolg van de positie waarin hij geplaatst was. Mijn bezwaar tegen dat noemen in één adem spruit voort uit het inzicht dat Lenin véél groter was dan een der „helden-statenvormers” uit het verleden, omdat hij de eerste staatsman in de geschiedenis is, die niet half-bandiet, half-politicus was, maar geheel en al politicus, bewust bouwer van een maatschappelijke orde, door niets anders gedreven

104