Er is geen gisteren, er is geen morgen

van wapenen was in die jaren van '43 tot '46. Ook mijn kinderen horen dat niet te weten. Mijn Debbie niet, hoewel ze het vermoedt.

Ik wil in hun ogen geen flikkering van schrik zien dat er bloed kleeft aan hun vaders handen. Ook wil ik geen bewondering zien. De held uit de maquis, nu weer thuis als rentenier, zakenman en grootvader. Dat neerschieten van mij onbekende mannen draag ik alleen. Dit praktisch doden past bij mijn aard. Er is maar één middel tegen vervolging en tortuur. Dat is gewapend verzet. Ik vond dat in Frankrijk, waarheen ik was gevlucht nadat ik Debbie en de twee oudste kinderen goed had kunnen laten onderduiken. En nadat ik mijn Debbie opzettelijk had bevrucht. Opdat er een nazaat méér zou kunnen zijn. Een gevulde baarmoeder méér om Israël te kunnen herbouwen.

‘Goed, Ruben. Ik ben dan maar een zoon der lauwe westerstranden. Goed, jongen. Maar doe die vuist nu maar weg. Een bloedneus slaan wil je me toch niet.’

‘Wat deed je in Frankrijk?’ schreeuwde hij. Zijn razernij begon zich te ontwikkelen. Ik ken dat. Iedere vierde mei is dat al zo geweest.

‘In de zon zitten en wijn drinken. En mijn leven redden,’ antwoordde ik.

Opeens sloeg hij een vaas van de tafel. De huishoudster kwam hijgend de kamer binnen. Met de broom-drank, want in een pilletje zou hij misschien stikken door zijn drift.

Toen liep hij verdaasd op en neer. Zijn ogen werden vochtig, een snik barstte los. Zijn schouders begonnen langzaam te schokken, steeds heftiger, het snikken probeerde bij te onderdrukken. Zijn gezicht verborg hij

52