Er is geen gisteren, er is geen morgen

‘Ja. Het is nu twintig jaar geleden. En hier in Holland gaan de gojim naar de Costa Brava. En Spaanse arbeiders komen hier werken. En denk je dat er nog één aan Alva en Filips de Tweede denkt? Nou?’

‘Het zijn gevoelens,’ verweerde ik me dof.

‘Ja, gevoelens. En niets meer. Ja. En welke hand heeft God zelve in ons drama gehad?’

‘Wat bedoel je?’ Ik stond op en staarde naar buiten.

‘God nam zes miljoen joden. Daarna gaf God troost. Hij gaf Israël terug en bouwt een nieuw volk. Dat is zo groots dat de prinses en haar man daartegenover in het niet zinken. En dat is dat. Laat me met menoege kijken. Ik hou van de koningin. Een fijne moeder en een goede vorstin voor ons, de overgeblevenen.’

Ik wilde nog wat zeggen, maar Debbie keek resoluut naar het sprookje. Luisterde naar de dominee die sprak over de smalle weg. Telkens weer. Een beetje vervelend omdat hij met zijn smalle weg leek op een ambtenaar van het ministerie van Waterstaat. En in mijn tuin op koninginnedag overdacht ik dat allemaal nog eens. En ik dacht aan mijn Debbie, mijn leven. Daarom stond ik langzaam op, haalde de Nederlandse vlag uit de dekenkist in de hall. En hees die vlag. Voor mijn Debbie. En terloops voor het koningshuis. Koppige verbeten oude jood!

4 mei. Het weer was onaangenaam geworden. Af en toe regende het. Die kleine hittegolf moest worden betaald zoals alles in dit leven.

Die avond zouden we weer de doden herdenken. Allen die gevallen waren onder de furor Teutonicus.

Hoeveel keren in de geschiedenis is de Teutoon woe-

46