Er is geen gisteren, er is geen morgen

pompt en delft. Veel meer dan hij verteren kan. En sleept het over de aardbol heen en weer. Zoals daar over die brug van Brienenoord.

Ik liep heel langzaam over de paadjes tussen de rijen graven. Echtparen in grafstenen. For better and worse in steen. Voor goed en slecht met een verroest hekje erom. De namen zijn vervaagd; de data van geboorte en overlijden deden me opeens denken aan dunne touwtjes waarmee die mensen nog waren verbonden met de wereld. Heel dunne touwtjes op het punt om te breken. Wanneer zullen zij niet meer met ons verbonden zijn? Heeft Sartre gelijk? Zijn onze zielen voor eeuwig opgesloten in een vensterloos hok zodra niemand op aarde meer aan ons zal denken? Zodra niemand meer over ons zal praten, noch onze naam uitspreken?

Ik sloot mijn ogen. Debout les morts! En het was alsof ik de jongste dag meemaakte. Zij rezen op. Een hele joodse stad rees op uit haar dood. Zij praatten en lachten en huilden. Zij hielpen elkander en beroofden elkander. Zij vrijden en haatten. Zij intrigeerden en offerden zich op. Zij huilden van vroomheid en zij lachten om God en Zijne inzettingen. Zij drukten onbeschrijfelijk ontroerd de ogen toe van een te vroeg gestorven kind en zij deden liederlijk en vies in hun paring.

Rust weer, doden!

Ik zag hen opeens weer gaan liggen. Als een kudde die zich te slapen legt op moeder aarde. Ik zag de grafstenen weer oprijzen, ik zag de verroeste ijzeren hekken weer opklappen rond de plaatsen die zij beschermden. Het geboomte schoot weer omhoog. Een zachte wind suizelde wat.

En in de ronding van de oprit naar de brug krioelden

34