Er is geen gisteren, er is geen morgen

nen door afstand te doen van mijn jiddisjkat? Heeft Hit-ler niet genoeg opgeruimd?’

‘Zo bedoelde ik het niet. Maar dat is uit de tijd. Wie spreekt er nu nog zo?’ Er was opstand in haar stem.

‘Ik,’ antwoordde ik stuurs.

‘Kom vader, ga zitten.’ Chaim trapte het vuurtje direct uit. Hij kent zijn Francina en óók zijn vader.

Hij schoof een hoge stoel bij zijn bureau, hij weet dat ik zijn martelfauteuils haat.

Francina stond op. Ze streek behaaglijk langs haar heupen, keek uit de hoogte naar mij. Een nare man, die schoonvader. Zo te zien zijn we die in jaren nog niet kwijt. En wat komt hij hier doen? Hij is er toch uit? Laat hij nu maar blijven rentenieren, die ouwe mannen weten niet wat ophouden is.

‘Charles, ik ga. Ik moet nog veel boodschappen doen. O, ja, geef me even wat geld. Ik heb mijn portefeuilletje vergeten.’

Charles! Mijn Chaim heet voor haar en de vriendenkring Charles. Chaim, dat is archaïsch en jiddisj. Weg ermee.

Chaim reikte haar wat bankpapier. Geen van beiden keek hoeveel. Geld dat is een bijkomstigheid in deze tijd. Geld komt er vanzelf.

Ik dacht weer bliksemsnel aan grootvader en grootmoeder. Zondagsmorgens maakte hij zijn kas op. Legde al zijn contanten op stapeltjes. Dit voor de wissels, die van de week zouden worden aangeboden, dit voor de pakhuisknecht, dit voor de loopjongen, dit voor de avondboekhouder. En dat voor mijn grootmoeder als huishoudgeld en apart als een schitterend juweel een beetje om vrijdagavond te kunnen maken, met soep en

28