Tijdloze ogenblikken - een biografie van Marianne Philips

dagen later lag ze weer in het Voorburgse hospitaal, nu onder haar eigen naam. De diagnose: reumatoïde artritis, de ernstigste vorm van reuma. Dat betekende dat ze langdurig in het ziekenhuis moest blijven.

Na de bevrijding bracht Lien Oosthoek Judith, aan wie ze zeer was gehecht, terug bij haar ouders. Een gedenkwaardige dag. Lien: 'Guus en Hes zeiden: "Laten we nog even moeder opzoeken in het ziekenhuis." Dat deden we, we namen bloemen mee. Nadat we afscheid hadden genomen riep Marianne me nog even terug. Ze zei: "Je hebt alleen maar voor Judith gezorgd om je in ons milieu in te dringen. Ik ben blij dat het kind nu weer in haar eigen milieu is, dat is veel beter voor haar.'" Lien was geschokt: 'Ik wist niet hoe ik moest reageren. Ik ben zonder een woord weggegaan. Ze heeft later nooit gezegd: "Het spijt me.'"

Ook Sam en Frits waren weer bij elkaar in het huis aan de Handellaan. Ze lieten Marianne verheugd weten dat ze hun eigen meubels er weer hadden geïnstalleerd. Marianne verlangde vurig naar Naarden. Eind juni schreef ze: 'Vannacht droomde ik dat ik op rolschaatsen langs de Huizerweg naar huis reed in een wit flanellen pyjama, 't Was een heerlijk gevoel om zich op eigen kracht voort te bewegen.'

Marianne werd, voor een intensieve behandeling, overgebracht naar het het Centraal Israëlitisch Ziekenhuis (cis) in Amsterdam. Neef Rob Kromer bracht haar daar eind 1945 een bezoek: 'Ik was verbaasd dat er naast het bed van tante Janne een man in uniform zat. Dat was Jules Kan, Mariannes halfbroer. Hij was officier, tolk in het Nederlandse leger. Ik wist tot dan toe niet dat ze een broer had.'

Pas twee jaar na de bevrijding kwam ze thuis. Niet op eigen kracht, maar op een brancard. Ze was blijvend invalide, maar goddank weer eigen baas. Haar laatste jaren bracht ze, uitstekend verzorgd, thuis door. Ze had een kamer op het zuiden, op de eerste verdieping. Vandaar uit bestierde ze het huishouden. Ze vond het vanzelfsprekend dat ze zich met van alles bemoeide,

87