Tijdloze ogenblikken - een biografie van Marianne Philips

der van geweld liever laat doden dan dat hij de paarden van de soldaten beslaat, wordt Jean door twijfel overvallen. Hij laat de smid fusilleren, 'maar wettigt de zaak des konings iedere krijgsdaad?' Is hij een soldaat of een moordenaar? Jean vraagt de koning ontslag uit de krijgsdienst.

Het boek lijkt een luchtige, romantische vertelling, vol poëtische natuurbeschrijvingen, vrouwenaffaires en vreemde avonturen. Maar dat is het decor, er is ook een diepere laag. Hoe moet Jean omgaan met zijn schuldgevoel na vier jaar oorlog voeren? Wie is hijzelf als mens? Wat is de zin van het leven? Jean zoekt moeizaam naar een antwoord. Een benedictijner monnik, met een religieuze visie waarin het begrip barmhartigheid centraal staat, helpt hem daarbij.

Een eerste opmerking over het boek vervulde haar met gerechtvaardigde trots. Uitgever L.J.C. Boucher had gedacht dat het om een vertaling ging, want het week zo af van haar vorige werk. Opgewekt schreef ze hem: als u, 'die, naar bekend, kijk heeft op finesses van stijl, van dit werk zegt dat het "te zwierig is om Nederlands te zijn," dan heb ik blijkbaar de Nederlandse literatuur met een sprongvariatie verrijkt'.

De roman kreeg prachtige recensies. 'Dit boek is als een oude gobelin, zorgvuldig doorwerkt en harmonisch van kleur,' schreef Emmy van Lokhorst. Bordewijk had het over 'taalmuziek'. Er werden vergelijkingen gemaakt met Ik en mijn speelman van Aart van der Leeuw en de vroege Arthur van Schendel - ten gunste van De doolhof. Het boek deed de katholieke letterkundige Gerard Knuvelder in grote geestdrift ontsteken. Hem viel wel iets merkwaardigs op: 'Dat een niet-katholieke auteur over zin en wezen des levens bladzijden schrijft die iedere katholieke auteur haar mag benijden.'

Over deze kwestie ontstond een levendige correspondentie. Als een roman in het Frankrijk van omstreeks 1700 speelt, kun je niet om het katholicisme heen,

78