Tijdloze ogenblikken - een biografie van Marianne Philips

zij voelt zich onsterfelijk belachelijk en denkt aan zelfmoord. Dan neemt het verhaal een wending. Ook de pensionhoudster is er rampzalig aan toe. Johanna staat haar en haar zoontjes bij en merkt dat ze toch iets voor iemand kan betekenen. Die ervaring geneest haar angst om te leven en te sterven. In haar dagboek schrijft ze: 'Men moet eerst leeg zijn van zichzelf. Om de liefde, zelfs om het medelijden te leren ervaren. Men moet niets vragen, zelfs niet afwachten of iets gegeven wordt.' Als Johanna heel ziek is noteert ze: 'Het leven is geen tegenstander meer, het breekt zijn muren af. Ik ben niet bang meer voor het leven. Het is goed zoals het is, ik heb me overgegeven.' Met die instelling sterft ze rustig. Het dagboek laat ze na aan de dokter. Hij ziet in hoeveel gecompliceerder zijn patiënte was dan hij dacht. Tegen een vriend zegt hij: 'Ik nader de mensen, die ik behandel, met groter schroom dan ooit tevoren en vraag me af, wat ieder van hen wel aan kostbare mogelijkheden kan bergen, opdat ik niets kwets.'

Het verhaal bracht de critici nog niet in feeststemming, maar er was veel waardering voor de manier waarop het werd verteld en voor het psychologisch inzicht van de schrijfster. Frans Coenen in Groot Nederland: 'Dit is het heel kleine en banale, waaruit Marianne Philips haar simpele geschiedenis heeft opgesteld, verwonderlijk zuiver en sober, maar met woord-macht, een suggestieve kracht in de eenvoudige zinnetjes welke dit gebeuren tot aan de grens der tragiek brengt. En soms daarover heen.' Andere recensenten prezen de fraaie, simpele taal en de waarachtigheid: 'Er komt niet één sentimentele passage in voor.' Annie Romein-Verschoor waarschuwde in het Algemeen Handelsblad dat dit boek niet thuishoorde in handen van 'oneven-wichtigen of wreednieuwsgierigen,' maar ook zij constateerde 'met vreugde' dat Philips overtuigde. De criticus van Het Vaderland vroeg zich zelfs af of het om een echt dagboek ging of om fictie. 'Maar zelfs bij fictie moet er een eigen doorleving aan ten grondslag liggen.' Dat was ook zo. Volgens haar dochter heeft Marianne

43