Tijdloze ogenblikken - een biografie van Marianne Philips

was. De oorspronkelijke bewoners verdienden goed aan de groeiende stroom forensen.

Kort na hun aankomst in Bussum maakten Sam en Marianne hun opwachting bij oudere partijgenoten, Johan van de Kieft en zijn vrouw. Zij maakten de nieuwkomers wegwijs in het partijleven in het Gooi. De twee echtparen raakten bevriend. Van de Kieft werd later directeur van Het Volk en Het Vrije Volk, en minister van Financiën in het eerste kabinet-Drees. Die vriendschap tussen de twee families heeft zich tot in de derde generatie voortgezet, vertelt dochter Carla. Op de eerste afdelingsvergadering van hun partij troffen ze een stuk of twintig aanwezigen: de meesten mensen als zijzelf, 'overlopers uit de bourgeoisie', in bevoorrechte omstandigheden, een paar kunstschilders en zowaar twee echte, klassebewuste proletariërs, die dan ook flink in de watten werden gelegd.

Ze lieten zich niet ontmoedigen, zochten dapper naar nieuwe wegen om hun idealen in daden om te zetten. Sam interesseerde zich voor de verbetering van de sociale wetgeving, Marianne verdiepte zich in het werk van Herman Gorter en Henriëtte Roland Holst. Ze was vooral geboeid door De vrouw in het woud, poëzie waarin Roland Holst de gevoelens van verlatenheid beschrijft na een pijnlijke breuk met haar geestverwanten. Samen spanden ze zich in voor de oprichting van een openbare leeszaal. Carla: 'Hij nam voor van alles het initiatief, trok zich dan terug. Moeder zette het voort. Beiden waren ze sociaal bewogen, maar bij moeder was ook sprake van emancipatiedrift. Voor zichzelf en voor anderen.' Marianne organiseerde een club waarin ze socialistische vrouwen politiek schoolde. Ze was van huis uit geen feministe, zei ze later in een lezing over 'De vrouw als psychologisch probleem', en ze zou het niet worden ook. Met een mooi beeld legde ze uit waarom niet: 'Je kunt het aquarium veel beter van buitenaf beschouwen dan wanneer je je erin bevindt.'

En ze stortte zich, met de hulp van een dienstbode, fanatiek in de huishouding. In de keuken hing een

23