Tijdloze ogenblikken - een biografie van Marianne Philips

DE AANTREKKINGSKRACHT VAN HET MYSTERIE

Socialiste in Bussum

'Het Gooi? Wat moeten jullie daar?' had hun politieke vriend Henri Polak verbaasd uitgeroepen. 'Daar stuurt men toch alleen zijn was heen?' Marianne heeft er geen spijt van gehad. 'Het Gooi is de tuin van Amsterdam/ zei ze later, 'en ik heb er met plezier gewoond.'

Toch moet het daar in het begin, na hun huwelijksreis naar het Zwarte Woud, wel erg stil zijn geweest. Dat blijkt uit het autobiografische verhaal 'De dageraad der volksbevrijding', waarin Marianne terugblikt op de eerste jaren in Bussum (Vrij Nederland, 31 december 1948).

In Amsterdam hadden ze het leven bruisend en opwindend gevonden. Daar namen ze deel aan 'enthousiaste, middemachtelijke discussies op een caféterras of in een rokerig lokaaltje. En na zo'n avond de heerlijke zekerheid dat nu, aan het einde der eeuwen, het werelds bestel werd doorzien en dat afdoende reorganisatie nog maar een kwestie van tijd was.' Die avonden waren voorgoed voorbij. En al hadden ze 'een verheffende belangstelling voor concerten en tentoonstellingen,' ook op dat gebied was in Bussum niet veel te beleven. Ze stonden bovendien onwennig tegenover elkaar. Weemoedig beschreef ze Sam en zichzelf in hun eerste huwelijksjaar: 'Die twee hielden wel van elkaar, al bestond er meer volledige overeenstemming tussen hun inzichten dan tussen hun gevoelens, ook die van hun tot dusver vrijwel genegeerde lichamen.' In haar terugblik nuanceerde ze zelfs die gezamenlijke 'inzichten': Sam en zij hadden 'een al te tweedimensionaal scherm opgericht tussen zichzelf en de maatschappelijke werkelijkheid.' Haar oordeel is hard: 'Ze leefden niet.' Zichtbare klassenstrijd was in Bussum ver te zoeken. Er was weinig armoede, omdat er nauwelijks industrie

22