Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN    91

tot een oneenigheid opgeblazen, die alleen door den dood van een der partijen uit de wereld kon worden geholpen; dreigementen waren het eerste gevolg van die twisten; beleedigende brieven werden daarna gewisseld; Gourgaud daagde Montholon uit en alleen het verbod van den Keizer kon beletten, dat het duel doorging. Waar zelfs Napoleon partij voor de Montholon trok, en dezen boven Gourgaud stelde, werd het — de moeilijkheid in den omgang met Gourgaud, diens humeurigheid, dat hij geen hoveling was, maar alles uitsprak, wat hem voor den mond kwam, waren genoeg bekend — voor Gourgaud onmogelijk langer in de omgeving van Longwood te blijven. En daarom vroeg hij verlof om naar Europa te mogen gaan. De rol van miskende opoffering moest echter met overtuiging worden gespeeld en zoodanig worden doorgevoerd, dat Hudson Lowe en de Engelsche regeering, achterdochtig geworden door het optreden van Las Cases in Europa, geen vermoeden konden krijgen, dat alles afgesproken werk was. Van daar, dat Gourgaud wel gedwongen was zich — eerst op St. Helena en later te Londen — met nijdigheid en kwaadheid over Napoleon uit te laten, hem in het ongelijk te stellen tegenover den gouverneur en de Engelsche regeering en zijn klachten overdreven voor te stellen enz.

Ook zijn uitlatingen tegenover den commissaris van Oostenrijk over de behandeling, die hij van Napoleon vreest en zijn weigering om geld van Napoleon aan te nemen, waren er op gericht om alle verdenking van een mogelijk intrigue af te weren. Sturmer toch verhaalt, dat Gougaud geen geld had om naar Europa te gaan en dat hij het aanbod van den Keizer, die het hem wilde geven van de hand wees: „Le général Gourgaud m’a dit, schrijft hij aan zijn regeering, que Bonaparte lui avait fait offrir de 1’argent au moment de son départ de Longwood, mais qu’1 ne 1’avait pas accepté.” Je ne veux rien devoir a 1’Empereur, me dit-il, ce serait me lier volontairement. Je veux être maitre de mes actions et de mes discours.” II m’est revenu d'autre part que le général Gourgaud a en effet refusé les 500 £ qu’on lui avait offertes.” En wanneer Hudson Lowe hem heeft aangeboden hem het geld voor te schieten, wijst Gourgaud dat aanbod af, omdat — zooals Sturmer schrijft — hij vreest, dat „On m’accuserait de m’être mis a la solde de 1’Angleterre; ce serait le moyen de me discréditer enti'rement et de me mettre hors d’état de répondre aux calomnies que Bonaparte fera ré-