Napoleons laatste levensjaren

80    NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN

Keizer spreekt, is het — envenals waar hij het over zijn lotgenoten heeft — in verband met en in verhouding tot zich zelf. Waar men in het Mémorial duidelijk voelt, dat alles wat Las Cases doet, dat zijn daad om Napoleon naar St. Helena te vergezellen, een gevolg is van den plicht, dien hij zich heeft opgelegd om zijn Keizer zooveel mogelijk het bestaan te veraangenamen en dat hij daartegenover niets anders terug-verlangt dan voor zich zelf de overtuiging te krijgen en te hebben, dien plicht, zoo goed als in zijn vermogen was, te hebben vervuld, geeft het Journal van Gourgaud den indruk, dat deze zijn lot aan dat van Napoleon heeft verbonden, omdat hij niet anders kon en dat hij verlangt (en nu en dan zelfs eischt) zijn daad, zijn doen en laten tegenover zijn Meester door dezen hoogelijk en meer dan die van een der anderen, op prijs te zien gesteld. Nog meer komt de noblesse van Las Cases’ handelwijze tegenover die van Gourgaud uit, wanneer men bedenkt, dat Las Cases, om zoo te zeggen, niets aan Napoleon te danken had, terwijl Gourgaud bereikt heeft, wat hij is geworden, door Napoleon, dat hij het maaksel van Napoleon was. Deze toch zeide op St. Helena van hem: „Gourgaud était mon premier officier d’or-donnance; il est mon ouvrage; c’est mon enfant.”

Zeker, Napoleon had zijn leven aan hem te danken! Den eersten keer te Moscou, toen Gourgaud ontdekte, dat er in de kelders van het Kremlin 5000 centenaars buskruit lagen opgestapeld, waardoor men Napoleon in de lucht wilde doen vliegen; den tweeden keer zou in 1814, te Brienne zijn geweest, waar Gourgaud, met gevaar voor zijn leven, een kozak,' die gereed stond om Napoleon met zijn lans te doorboren, zou hebben neergeschoten. Doch daar staat tegenover, dat Napoleon hem voor die daden ruimschoots heeft beloond, zoowel door hem den titel van baron te verleenen, als door hem in rang te bevorderen. Niet te ontkennen toch valt, dat — zelfs onder Napoleon — een loopbaan als die van Gourgaud een schitterende en snelle is geweest. In 1783 geboren, was hij al op zijn zeventiende jaar zoo wat, tweede luitenant bij de artillerie en maakte de veldtochten van 1805, 1806 en 1807 mee, werd bij Austerlitz gewond en na den slag bij Friedland tot kapitein bevorderd. Zoowel voor Saragossa in 1808, als in den oorlog tegen Oostenrijk in 1809 had hij een werkzaam aandeel. Napoleon bevorderde hem tot zijn ordonnans-offlcier, nadat hij de zending had volbracht, een onderzoek naar de sterkte en den toestand van