Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN    77

gebruik maakt en allerlei waars en onwaars in zijn sollicitatiën dooreen mengt, maar wat hij altijd tot zijn voordeel weet te doen uitloopen; dat hij zich door een moeilijk te ontwarren net van waarheid en leugen weet te omgeven: een der laatste groote leugens, die hij vertelt, is, dat hij — gedurende de Cent-jours — binnen een klein tijdsverloop, tot een hoogen militairen rang is bevorderd en in dien rang dienst heeft gedaan. Zich nu eens opgevend als volgeling van Napoleon, dan weer als aanhanger van de Bourbons, die hij dan ook dient en van wien hij allerlei gunstbewijzen ontvangt en aanneemt — gaat hij toch den Keizer bij diens terugkomst van Elba te gemoet en biedt hem zijn diensten aan. Na Waterloo, terwijl hij niet als zoodadig is herbenoemd, vervult hij, gekleed in vol ornaat, toch met ijver en nauwgezetheid de post van kamerheer bij den Keizer en verklaart hem overal te zullen en te willen volgen, waarheen hij zich ook zal begeven.

Deze verklaring nu, is meer een gevolg van de moeilijkheden, waarin hij verkeerde dan van zijn liefde en zijn toewijding voor den Keizer. Inderdaad toch was zijn positie een zeer onzekere. Door zijn daad om Napoleon te gemoet te gaan en zijn diensten aan te bieden, kon hij beweren — en misschien geloofde hij het ook — dat hij, om zoo te zeggen, vogelvrij zou worden verklaard; maatschappelijk was hij — zoowel door zijn verwarde geldelijke omstandigheden als door de koelheid, waarmee men hem uit de hoogere kringen had verwijderd, onmogelijk geworden; er bleef hem dus niets anders over dan met Napoleon mee te gaan, waardoor hij beveiligd zou zijn tegen de gevolgen, die zijn gedrag na zich zou kunnen slepen. Maar tevens was dit het eenige middel om zooveel mogelijk voordeel uit de omstandigheden te trekken, al was het voor hem zelf nog niet duidelijk op welke wijze dit zou kunnen zijn en zag hij nog niet in, waardoor hij het groote fortuin zou kunnen krijgen, waarop zijn brein steeds gespitst was.

Het is moeilijk een karakter als dat van de Montholon te begrijpen en te doorgronden, wanneer men alleen afgaat op de biografieën en brieven, door hem zelf geschreven en die vergelijkt met de officieele stukken en bescheiden, die er omtrent hem bestaan. En het is even moeilijk een verklaring te vinden voor verschillende gebeurtenissen, zoolang men geen goed, door en door helder inzicht in zijn karakter heeft gekregen, waartoe een diepere studie van zijn daden na den dood van Napoleon