Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN    73

merhand, door de omstandigheden, een persoonlijkheid, aan wiens omgang Napoleon zeer weinig had, van wien hij geen verdriet ondervond door telkens op-dreigende strubbelingen en moeilijkheden, zooals de andere van zijn gevolg onder elkaar hadden en uit wiens verkeer Bertrand zich dan ook meer en meer afzonderde, maar van wien hij ook geen direct nut of een positieven invloed op den eentoonigen sleep-gang van zijn dagen voelde.

Daarin stond hij verre ten achter bij Las Cases! Maar in zijn eerlijkheid en trouw, zijn toewijding en zijn gemis aan eigen belang, bleef hij verre boven de Montholon en Gourgaud. Hij is een der weinige personen, eerbied-wekkend om hun strenge plichts-betrachting, hun plichts-gevoel en hun trouwheid uit de laatste omgeving van den grooten Keizer geweest! Welk een geheel andere persoonlijkheid was de Montholon! En hoe goed is het te begrijpen, dat iemand als Bertrand zich weinig en minder en minder — behalve waar zijn dienst het eischte — met hem inliet!

Het is niet moeilijk een encyclopaedistisch overzicht of een levens-beschrijving in groote lijnen van Charles, Tristan, de Montholon, Comte de Lee, te geven. Hoe meer men echter de details van zijn loopbaan nagaat en hoe meer men een verklaring zoekt voor sommige van zijn daden, des te meer komt men voor raadselen te staan en te ingewikkelder en moeilijker te ontwarren de redenen zijn, die men voor vele van zijn gedragingen moet aannemen.

Van lage afkomst was hij niet en men vindt in zijn familie — welker adel al van de elfde eeuw dateert — behalve twee groot-zegelbewaarders, voornamelijk lieden, die tot de magistratuur en tot de rechterlijke macht hebben behoord. Op zijn zestiende jaar — hij werd in 1783 geboren — had hij al een tamelijk hooge post in het genie-corps van Championnat. In 1801 tot kapitein en aide de camp van Augereau bevorderd, woonde hij den slag van Hohenlinden bij en gedroeg zich daar zóó moedig, dat hem door Napoleon een eeresabel zou zijn vereerd. Hij werd in den slag bij Wagram ernstig verwond. In 1811 zond de Keizer hem als gevolmachtigde naar het hof van den Groot-hertog Ferdinand te Würzburg. Daarvandaan teruggekomen, steeg hij tot den rang van brigade-generaal en kreeg hij in 1814 het commando in département de la Loire. Tijdens de Cent-Jours benoemde de Keizer hem tot generaal-