Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN

die de keizer hem schreef: „je vous engage et au besoin vous ordonne,” pogingen te doen, dat hij naar Europa zou worden terug gebracht?

Zijn gezondheid was, behalve nog, dat hij bijna blind was geworden, geweldig geknauwd en geknakt door de ontberingen, die hij op St. Helena had moeten voelen, door het voortdurende geprikkel en gehaat van Gourgaud en de Montholons, door de gestadige spanning, waarin hij, even als iedereen, door het regime van den gouverneur verkeerde; de toestand van zijn zoon was, naar zijn beschrijving te oordeelen, verre van geruststellend en in alle geval ernstig genoeg om hem te wettigen een ander en beter verblijf, een betere geneeskundige behandeling dan die hij op St. Helena kon vinden, te zoeken. Dat hij, in Europa teruggekeerd, veel meer en veel beter de gelegenheid had, de behandeling waaraan de Keizer bloot stond en den toestand en omstandigheden, waaronder deze verkeerde, onder de aandacht der bevoegde personen te brengen en daarin verbetering te kunnen verkrijgen, wist hij en was daarvan even goed overtuigd, als ieder ander en zelfs Hudson Lowe dit inzag. Waarom verklaarde hij zijn gedrag niet uit al deze beweegredenen ?

Sommige schrijvers nu, willen een verklaring voor zijn daad vinden in een gekwetste ijdelheid, die hij, na al zijn betuigingen, niet wilde en kon erkennen. Immers, zoo redeneeren zij, was hij te Longwood niet meer, zooals eertijds aan boord van de Northumberland en later op de Briars, de eenige en voornaamste in het gevolg, maar moest alle voorrechten — en vooral dat van door den Keizer gedicteerd te worden, al geschiedde het ook op een voorstel, indertijd door hem zelf gedaan met de anderen deelen; zijn naam alleen zou niet voor goed en voor altijd met dien van Napoleon verbonden blijven, maar die van de anderen zou daarnevens worden genoemd. Indien hij naar Europa ging en zich daar de houding gaf, dat hij als kampvechter voor den Keizer optrad en uit diens naam wereldkundig maakte, wat hij wist, dat Napoleon gaarne onder de menschen verspreid wenschte te zien, zou hem dit — wijl hij, voor wie weet hoe lang de eenige zou blijven, die zoo deed — een zeker aanzien verschaffen en een plaats doen innemen, zooals geen enkele, noch uit het tegenwoordig gevolg van den Keizer, noch uit diens vroegere omgeving, tegenover het nageslacht en ten eeuwige dage zou vervullen. Dit alles echter