Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN    65

altijd als keizer voor zijn oogen gestaan. Dat de bewondering en de eerbied, die hij voor hem voelde, gedurende den tijd, dien hij door zijn ballingschap, in nauwer aanraking met hem verkeerde, moesten toenemen, is te begrijpen. In zijn eenzaamheid toch, had Las Cases de gelegenheid hem als mensch te bestu-deeren en te leeren kennen. Hij voelde, dat er in de burgerlijke mesquine omgeving van Longwood, onder de meest ellendige omstandigheden, waarin Napoleon gedwongen was te leven, dezelfde grootsche suggestie van hem bleef uitgaan, als toen hij zich nog in alle praal en pracht in de Tuileriën bewoog; hij voelde, dat de mensch Napoleon even groot was als de keizer en de veldheer.

Niet ontkend kan worden, dat de houding en het gedrag van Las Cases, wat zijn heengaan van St. Helena betreft, op het eerste gezicht en oppervlakkig beschouwd, vreemd en onverklaarbaar schijnen. Na al zijn betuigingen van gehechtheid en liefde voor den keizer, na al zijn bewijzen van trouw en de opofferingen voor zijn meester, die hij heeft gegeven, zou men verwachten, dat hij — nadat Hudson Lowe hem had voorgesteld alles ongedaan te maken en hem verlof had gegeven om naar Longwood terug te keeren — die gelegenheid met beide handen zou hebben aangegrepen. Trouwens, zijn geheele handelwijze met en tegenover zijn vroegeren bediende, vertoont iets raadselachtigs ! Immers, hij wist waaraan hij zich blootstelde, wanneer zijn afspraak met dezen, om brieven naar Europa mee te nemen en over te brengen, zou verraden worden; hij wist, dat hij tegen de instructie, door den gouverneur gegeven, handelde en wat daarvan het gevolg zou kunnen zijn; hij wist, dat hij — wanneer hij, in het gunstigste geval, van St. Helena zou worden verwijderd — den keizer van zijn gezelschap beroofde en welk nadeel hij hem daarmee berokkende. Waarom ging hij zich daaraan te wagen? En waarom, terwijl hij als zeer gewettigde verontschuldiging voor zijn verlangen om naar Europa terug te keeren, zijn eigen gezondheidstoestand en dien van zijn zoon — die op dat oogenblik nog al ernstig scheen te zijn — kon aanvoeren, of zijn overtuiging, dat hij in Europa voor den keizer van meer nut zou kunnen wezen dan door te St. Helena te blijven, nam hij zijn toevlucht tot de bewering, dat hij nu, nadat en omdat hij was gevangen genomen, niet meer naar« Longwood kon teruggaan, wijl hij „etait flétri par son arrestation” en putte hij een steun voor zijn handelwijze in de woorden,

Napoleons laatste levensjaren    5