Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN

—    zou deze misschien rekening met de eerbieds- en bewon-derings-uitingen houden, die Las Cases er in heeft neergeschreven. Napoleon — hoewel hij later wist, dat Las Cases er een dagboek op nahield — las het nooit en pas in October van 1816, keek hij er toevallig, voor het eerst in, terwijl Las Cases niet kon vermoeden, dat Napoleon ooit van plan zou zijn het in handen te nemen. Daarbij had hij niet noodig zijn toevlucht tot veinzen of tot een dergelijke vleierij te nemen, opdat zijn Keizer zou te weten komen hoezeer hij hem achtte en welke liefde en toewijding hij voor hem koesterde. Zijn daad, om — zonder dat hij er door een wensch van Napoleon, moreel om zoo te zeggen, toe was gedwongen, maar geheel uit eigen beweging,

—    met hem naar St.-Helena mee te gaan en zijn ballingschap te deelen, getuigden genoeg voor zijn zelfopoffering en voor zijn wil om te pogen Napoleons bestaan eenigszins dragelijk te maken en zooveel mogelijk te veraangenamen. De gedachte, dat Napoleon naar Amerika of naar Engeland zou gaan, moge van invloed zijn geweest op zijn voornemen om hem te volgen, hij aarzelde niet om bij zijn besluit te volharden, nadat de eerste schok voorbij was toen hij vernam, dat St.-Helena hen als verblijf was aangewezen en hij niet wist of en wanneer hij ooit naar Europa zou terugkeeren. Dat de mededeeling, naar St.-Helena te zullen worden gebracht hem een geweldigen schok gaf, kan men begrijpen uit wat hij in het Mémorial op den 26sten Juli heeft geschreven: „Non, jamais je ne rendrai 1’effet de ces terribles paroles! Une sueur froide parcourut tout mon corps: c’etait un arrêt de mort inattendu! Des bourreaux impitoyables me saisis-saient pour le supplice; on m’arrachait violemment a tout ce qui m’attachait a la vie; je tendais douloureusement les bras vers ce qui m’était si cher: c’était en vain, il fallait périr! Cette pensée, une foule d’autres en désordre, excitèrent en moi une véritable tempête: c’était le déchirement d’une ame qui cherche a se dégager de ses amalgames terrestres! Mes cheveux en ont blanchi!.. . Heureusement la crise fut courte, et mon moral en sortit vainqueur, si pleinement vainqueur, qu’a compter de eet instant je me trouvai au-dessus de toutes les atteintes des hommes. Je sentis que je pouvais désormais défier 1’injus-tice, les mauvais traitements, les supplices. Jejurai surtout, dès lors, qu’on n’entendrait jamais de moi ni plaintes, ni demandes. Mais que ceux d’entre nous auxquels j’ai dü paraitre si tranquille dans ces fatales circonstances ne m’accusent point de ne pas