Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN 231

wonnene en den gevangene te bewaren. Toen Las Cases vernomen had, dat Goldsmith een boek had geschreven, „1’ His-toire secrète du Cabinet de Bonaparte”, deed hij te vergeefs pogingen om het van de Engelsche officieren ter leen te krijgen. Zij weigerden het te geven, wijl zij zich er voor schaamden. Eindelijk, nadat hij hen verscheidene keeren had verzekerd, dat men zich dergelijke uitingen als men zeide, dat zich daarin bevonden, op Longwood niet aantrok en dat men er om lachte, gaf men hem deze verzameling liefelijkheden, die voornamelijk bestond uit een opsomming der gemeenste daden, die Napoleon zou hebben gepleegd, vergiftigingen, moorden, daden van bloedschande en onteeringen enz. Toen Napoleon Las Cases vroeg, wat hij op het oogenblik las, en deze hem verhaalde welk een schandelijk pamflet Goldsmith had geschreven, wilde de Keizer het met alle geweld lezen. Hij lachte er om, werd niet boos of verdrietig en het eenige wat hij zeide, was: „que 1’auteur avait voulu sans doute faire de lui un héros sous tous les rapports; qu’il le livrait du reste a ceux qui le voulaient faire impuissant, et que c’était a ces messieurs a s’accorder ensemble!”

Doordat deze en dergelijke pamfletten hun plaats in de bibliotheek vonden; ten gevolge der toezending van boeken door Lady Holland en, vooral in latere jaren, door eenige boekver-koopers, en particulieren, die den Keizer daarmee genoegen wilden doen en die ieder op zich zelf stuurden, wat zij meenden, dat voor hem van belang kon zijn, vertoonde de boekenkast op Longwood een merkwaardige systeemloosheid, tegenstrijdigheid en verscheidenheid. Een voordeel dier verscheidenheid was, dat ieder der ballingen er iets van zijn gading en naar zijn smaak in kon vinden en er het ruim gebruik van kon maken, dat Saint-Denis als bibliothecaris zooveel hoofdbreken kostte. Wanneer men de lijst der boeken-titels nagaat, zooals die in een aanhangsel van het Journal van Gourgaud is opgegeven of zooals die door anderen wordt vermeld, staat men verbaasd over zulk een verscheidenheid, waarvan moeilijk een weerga is te vinden.

Eens op gang, ging de toezending van boeken steeds, tot zelfs na Napoleon’s dood, door. Den 14den Maart 1821, kort vóór zijn sterven, opende hij nog — gedurende den korten tijd, dat zijn ziekte hem niet pijnde — een laatste kist boeken, die Lord Bathurst hem deed toekomen. De allerlaatste kist met boeken, was door Lady Holland’s zorgen bijeen gebracht, en kwam