Napoleons laatste levensjaren

226 NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN

meening zich er mee bemoeide en dat een interpellatie van lord Holland aan de regeering er het gevolg van was. En men was gedwongen den Keizer verlof te geven het geld, dat hij noodig had, in Europa aan te vragen door brieven, die noch door den gouverneur, noch door een der Engelsche ministers zouden geopend of gelezen worden.

De geld-kwestie of die der bezuinigingen alléén, zou het leven op St. Helena niet zóó onaangenaam hebben doen zijn, wanneer het verblijf er overigens dragelijker zou zijn geweest. Er werd echter zóó absoluut niets gedaan, om Napoleon het bestaan een weinig genoegelijker te maken. Integendeel! De Engelsche ministers vonden de gelegenheid om hem op alle manieren — zelfs zonder de tusschenkomst varï~Hudson Lowe het bestaan te verbitteren. Op de tocht naar St. Helena, had Napoleon de halte, die men te Madera maakte, gebruikt om een lijst naar Engeland te zenden van boeken, tijdschriften enz., die hij, tegen rembours, verlangde te hebben. In de maand Juni 16 pas ontving hij van het Engelsche gouvernement een tiental kisten met boeken, als antwoord op zijn aanvraag. Maar in plaats dat hij er de werken in vond, waarom hij had verzocht, had men hem — behalve een aantal boeken, die hij niet had aangevraagd; het eenige voor hem bruikbare was een verzameling moniteurs No. 1793—1807 — voornamelijk allerlei oude, verloopen uitgaven gezonden, tijdschriften waaraan nummers en jaargangen ontbraken, voor het grootste deel een onbruikbaar zoodje, bijeen-geraapt in het resteerende en onverkoopbare van een boekwinkel te Londen, waarvan hij het meerendeel niet voor zijn werk kon gebruiken. Toch veroorloofde het gouvernement zich de vrijheid hem daarvoor plus minus 1,396 L. (25.000 frs) in rekening te brengen. In het vervolg richtte hij dan ook zijn aanvraag om boeken tot zijn particuliere correspondenten, die beter voor hem zorgden. Het waren voor hem de feestelijke uren en de feestelijke dagen, de tijden wanneer hij de kisten met boeken ontving, al moest hij ook verdragen, dat zij alle van het visa van lord Bathurst waren voorzien. Eigenhandig pakte hij ze uit, stapelde ze op in zijn kamer, verspreid over de tafel, op stoelen, over de meubelen, over den grond en verliet op zulke dagen soms in twaalf uur zijn kamer niet, maar bleef voortdurend zitten lezen.

De kern waaruit de bibliotheek op Longwood aangroeide, was van Rambouillet atkomstig. Vier dagen vóór zijn vertrek uit