Napoleons laatste levensjaren

190    NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN wanneer het hem lustte, zijn woning binnen te dringen.

De etikette op Longwood was even streng als in de Tuilerieën; de hofhouding — als gevolg er van — even indrukwekkend, niettegenstaande de zoo geheel andere en zoo povere omgeving. „Aucun de nous, vermeldt Las Cases, n’arrivait dans sa cham-bre sans avoir été appelé, et si 1’on avait quelque chose d’ important a lui communiquer, on faisait demander a être regu. S’il se promenait avec un cte nous tête a tête, nul autre venait le joindre sans être appelé. Dans le principe nous demeurions con-stamment chapeau bas auprès de sa personne, ce qui semblait étrange aux Anglais, qui avaient repu 1’ordre supérieur de se couvrir aprts 1’avoir abordé. Ce contraste parut si ridicule a 1’Empereur, qu’il nous commanda, une fois pour toutes, de ne pas faire autrement qu’eux. Nul, excepté les deux dames, ne s’asseyait devant lui, qu’il ne 1’eüt ordonné. Jamais la parole ne lui était adressée sans son interpellation, a moins que la dis-cussion ne fut engagée, et toujours, et dans tous les cas il gou-vernait la conversation.” De generaals waren steeds in uniform of in hof-kostuum, wanneer zij dienst hadden. Bertrand, Gour-gaud, de Montholon mochten vóór het diner niet gaan zitten, tenzij de Keizer er verlof toe gaf, zoodat zij dikwijls bijna niet meer konden van moeheid. Napoleon geeft Bertrand een berisping, wijl deze zich op een gegeven moment niet kon weerhouden te gapen, waartegen Bertrand opmerkt, dat hij nu al bijna drie uur achtereen staat zonder te mogen gaan zitten. Toch zal Bertrand nooit verzuimen, al maakt hij nu en dan een fout tegen de etikette, de brieven in naam van zijn Meester geschreven, weg te zenden, verzegeld zooals het behoort en onder het in acht nemen van alle vormen, zooals het een goeden grand maréchal van het Huis des Keizers betaamt. Mad. de Montholon schrijft, dat Gourgaud tegen een deurpost moest leunen, bleek en op het punt van flauw te vallen, ten gevolge van het lange staan. O’ Méara valt inderdaad op een dag flauw, terwijl hij met den Keizer staat te praten en wordt door Napoleon zelf weer bij gebracht. Was daarentegen iemand van hen gezeten en stond hij op, wanneer Mad. Bertrand of Mad. de Montholon binnen kwam, dan kreeg hij eveneens een berisping. Toch was Napoleon zeer beleefd tegenover dames, en vooral tegenover die uit zijn gevolg. Wanneer zij bij hem binnen traden, stond hij steeds voor ze op en groette ze door zijn hoofddeksel, dat hij altijd droeg, voor ze af te nemen.