Napoleons laatste levensjaren

VOORREDE

sauf en Angleterre, oü 1’imagination, et déja la justice populaire schrijft Cahuet verder, „s’en impressionnèrent, la nouvelle de la mort de 1’empereur n’eut le retentissement que nous suppose-rions aujourd’hui. La légende impériale n’était pas encore née. II lui manquait le recul de 1’historie, et dès le mois de Juillet de 1821, un notable anglais, Lord Mac Kintosh, cité par Lord Brougham, pouvait justement conclure: „quel émotion eet événement aurait soulevé il a neuf ans et quel émotion il sou-lèvera encore dans cent neuf ans d’ici.”

Hoe meer jaren er echter na zijn dood voorbij gingen, des te grooter werd de belangstelling in het leven en de daden van hem, die eenmaal over bijna geheel Europa had geregeerd, die bij zijn leven de aandacht van alle beschaafde en zelfs van zoovele onbeschaafde volken op zich gevestigd heeft gehouden en wiens naam bijna over de heele wereld bekend was. Zeker, de omstandigheden hebben er toe meegewerkt, dat — kort na zijn dood — de belangstelling in zijn persoonlijkheid zoo klein kon zijn en dat deze pas een halve eeuw later tot de hoogte is gestegen, waartoe zij in de laatste jaren der vorige eeuw is gegroeid en waaruit zij, nu er bijna een eeuw na zijn heengaan is verloopen, nog steeds groeiende is. Wél had de geneesheer Warden in 1816 zijn brieven van St. Helena in het licht gegeven en Gourgaud in 1821 zijn „Manuscrit de Sainte-Hélène,” doch deze hadden niet den indruk gemaakt, die de schrijvers er van hadden verwacht. Wél waren zijn tragisch einde en de mishandelingen waaraan hij gedurende zijn gevangenschap had bloot gestaan, door het werk van O’Meara. „Napoleon in exile or a voice from St. Helena”, in 1822; door dat van Antom-marchi, „Les derniers moments de Napoléon” in 1823: door het Mémorial van Las Cases, in 1824, verhaald; wél hadden het werk van „Un ancien officier supérieur „Napoléon et la grande armée” in 1822; dat van den comte de Ségur. „1’Histoire de Napoléon et de la grande armée pendant 1’année 1812,” in 1824 verschenen; de „Mémoires pour servir a 1’histoire de France sous Napoléon” van Gourgaud en de Montholon, in 1823, zijn groote daden op nieuw onder de aandacht van de menschen gebracht; de herinnering echter aan het leed, dat de oorlogen tijdens het keizerrijk over de menschen had getreurd en waarvan men hem voornamelijk de schuld gaf, was nog te versch en overheerschte nog te veel, dan dat daarnaast de erkenning van zijn grootheid een plaats kon vinden. En daarbij leefden