Napoleons laatste levensjaren

150    NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN minder en minder lust en geduld had om te lezen, maakte de taak van Saint-Denis gemakkelijker; met den dood van den Keizer hield zijn functie geheel op.

Na zijn terugkomst in Frankrijk, kon hij zich door het geld, dat zijn meester hem had nagelaten, rustig te Sens vestigen waar hij met zijn vrouw — die hem nog twee dochtertjes schonk — tot aan zijn dood, in 1855, bleef wonen. Ook hij maakte deel uit van de expeditie met de Belle-Poule. Bij gelegenheid, dat hij in ’54 met het kruis van het Légion d’hon-neur gedecoreerd werd, bood men hem een feestmaal op de Préfecture aan, waar eenige oud-soldaten van den grooten Keizer mee aanzaten. Die boeken, welke hij van St. Helena had meegenomen en eenige herinneringen aan Napoleon, die hij had bewaard, liet hij uit dankbaarheid aan het museum te Sens na: een uniform van Napoleon met diens epauletten en zijn decoratie; een cocarde van een zijner legendarische steekjes; een stuk hout van de kist, waarin men hem had begraven en een gedeelte van een stam van een treur-esch die het graf van den grooten Keizer overschaduwden.

Van een mindere afkomst en van een lageren stand, maar even vol liefde, toewijding en trouw voor den Keizer als Marchand en Saint-Denis, was Jean—Abram Noverraz, omstreeks 1790 in het kanton Vaud in Zwitserland geboren en in 1809 naar Parijs gekomen om er een betrekking te zoeken. Zijn goed gesternte, goede aanbevelingen en zijn goed uiterlijk bezorgden hem het buitenkansje om in de Tuilerieën in dienst te treden. Hij maakte als kamerdienaar, de veldtochten van ’13 en ’14 mee.

Na den eersten troonsafstand werd hij aangesteld als jager, waardoor hij dezelfde functie als Saint-Denis vervulde. Op de droeve tocht van Fontainebleau naar Fréjus, zat hij op de bok van het rijtuig, waarin zich de Keizer bevond. In Orgon, een der pleisterplaatsen, wilde het gepeupel Napoleon te lijf en had het portier al open gerukt, toen Noverraz van den bok sprong, zijn mes trok en op het punt stond om den dichtst bijzijnden oproerling te treffen doch door den commandant van de stadswacht daarin werd tegengehouden, geholpen door Napoleon, die hem bij zijn jaspanden vastgreep en hem beval rustig te blijven. Waar Napoleon op Elba verblijf hield, hetzij in het nederig „paleis” Mulini, hetzij in de landelijke villa van San-Martino, Noverraz vervulde overal zijn functies met dezelfde ernst en waardigheid, alsof hij zich nog in de Tuillerieën be-