Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN 149

verrekijker en de zilveren veldflesch met cognac. Hij maakte de tocht naar Rusland mee en die in Saksen; in Mainz achtergelaten, was hij verhinderd deel te nemen aan den strijd tegen de geallieerden in Frankrijk.

Zoodra het beleg voor Mainz was opgeheven, ging hij den Keizer naar Elba achterna. Hij kwam mee terug naar Parijs en bleef gedurende de veldtocht in België bij den Keizer. Evenals Marchand, met wien hij door een echte, goede vriendschap was verbonden, hield hij veel van lezen en van boeken. Daarbij schreef hij, ook als Marchand, een uitstekende hand, die hij op St. Helena meer en meer oefende en verbeterde om heel klein te kunnen schrijven, zoodat hij in staat was onnoemlijk veel op de kleinste stukjes papier of satijn te pennen, wat de correspondentie van Napoleon met Europa vergemakkelijkte. Hij was ouder dan Marchand en maakte, door verschillende omstandigheden, een niet zóó geslaagden loopbaan als deze.

Behalve, dat hij op St. Helena — nadat Las Cases zijn bruikbaarheid om het Mémorial in het net te schrijven, evenals zijn zoon deed, had leeren op prijs stellen — telkens door den Keizer als secretaris werd gebruikt, werd hem geleidelijk de zorg voor de bibliotheek toevertrouwd, wat geen sinecure was. Men las zeer veel op Longwood en ieder, ook de huisgezinnen, putte uit de bibliotheek van den Keizer. Hij stelde een systematische catalogus samen en zorgde er voor, dat alle boeken met het ex-libris van Napoleon werden voorzien en geregeld hun plaats in de bibliotheek terug vonden, waar zij behoorden. Ook was hij belast met het registreeren der boeken die geleend werden en met de zorg, dat zij werden teruggegeven, wat hem veel hoofdbrekens bezorgde, wijl sommige uit het gevolg van den Keizer — en Montholon was een der ergste — dikwijls en lang vergaten de geleende boeken terug tè bezorgen. Wanneer de Keizer toevallig juist het geleende boek verlangde en het was niet aanwezig, kwam zijn toorn daarover het eerst op Aly neer. De Keizer was zeer op hem gesteld en hield veel van hem en toen hij — nadat hij, met toestemming van den Keizer, Betsy Hall (een jong meisje, dat door de zorgen der tante van Mad. Bertrand naar St. Helena was gegaan om als haar kamenier dienst te doen) getrouwd had — vader van een dochtertje werd, stemde Napoleon er in toe diens peetoom te zijn en gaf haar, toen zij gedoopt werd, een gouden ketting ten geschenke.

De ziekte van den Keizer, waardoor iedereen uit zijn omgeving