Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN    141

cassolette brandden een paar kaarsen, die een zacht licht verspreidden. „Ce n’est plus une chambre, zeide de Keizer toen alles klaar was, c’est le boudoir d’une petite maitresse.”

Na de slaapkamer kwam de werkkamer aan de beurt. L’Empereur, schrijft Marchand, m’avait plusieurs fois dit que, s’il tombait malade, ses lits seraient trop étroits; le comte de Montholon en avait un en cuivre doré qu’il avait acheté en ville, il me le proposa pour mettre dans la seconde chambre... Des rideaux verts furent achetés pour ce lit. J’avais dans la toilette de 1’Empereur des dentelles et un large point d’Alenson; j’en fis garnir le couvre-pied et je fis garnir aussi la taie d’oreiller de dentelles, ce lit ne devant en réalité être qu’un lit de parade. Une glacé, de quatre pieds de haut sur trois et demi de large, et deux petites bibliothèques complétèrent 1’ameublement. L’Empereur parut fort satisfait; seulement, a son coucher, il dit: „Je ne veux pas que Montholon se privé de son lit, il faudra le lui rendre.” La nuit, selon son habitude, il changea de lit, se mit au lit de cuivre et s’y trouva trés mal couché. „Toutes ces dentelles, dit-il le lendemain matin, sont bonnes pour Madame la maréchale” et il fit remplacer le beau lit par son second lit de campagne.”

Het gevolg en het bedienden-personeel waren al niet veel beter gehuisvest. Achter het hoofdgebouw en daarvan door een altijd-modderig binnenplaatsje gescheiden, waarop de kamers der bedienden, die later werden bijgebouwd, uitkwamen, had men een verzameling kamertjes en schuurtjes neergezet, waarin zich, onder anderen, de stallen bevonden. Achter de bediendenkamertjes volgde de keuken en daarnaast een klein, vierkant hokje, waarin Las Cases werd ondergebracht: langs een touwladder kon zijn zoon, door een luik, op den zolder komen, waar hij niet anders kon dan liggen. Aan de andere zijde bewoonde de familie de Montholon — de vader, de moeder en het vierjarig zoontje — drie kamers: één, grooter dan die van den Keizer, een antichambre en een cabinet. In den beginne — zoolang tot men tusschen de keuken en het gebouwtje van de Montholons drie kamers voor de beide Las Cases en hun bediende, twee voor Gourgaud, één voor O’Méara en één voor den wacht-hebbenden Engelschen officier zou hebben bijgebouwd — woonden de drie laatsten in een tent. De bedienden waren op de zolders, waar men vloeren had gelegd, ondergebracht. Zij konden er niet of ternauwernood rechtop staan en de hitte was er ondragelijk.