Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN 131

dien tusschentijd Mrs. Abell en vroegtijdig weduwe geworden) voor het eerst haar „Recollections” in de New Century Magazine en korten tijd later, in boekvorm, in Londen deed verschijnen — kennis kreeg van een Napoleon, zooals men zich nooit had voorgesteld en zooals hij nog nooit was beschreven. Er was in dien tijd wel al veel over den grooten Keizer verschenen, en op dat tijdstip — betrekkelijk kort, nadat men zijn stoffelijk overschot naar Frankrijk had vervoerd — begonnen meer en meer geschriften over hem verspreid te worden. Het waren echter meerendeels beschouwingen en studies over zijn persoonlijkheid als staatsman, als veldheer, als politicus, als organisator. Napoleon als mensch was öf een onbekende, öf iemand van wien de meest fantastische verhalen, opvattingen, bedenksels en beschouwingen in omloop waren. Plotseling kreeg men een schildering onder de oogen van zijn persoon, zooals nog door niemand was gegeven, een schildering, nog wel door iemand, die een langen tijd intiem en op een voet met hem had verkeerd als niemand vóór haar; van iemand, die bijna nog nooit was genoemd, van wien men nooit iets had vernomen en die altijd zóó op den achtergrond was gebleven, die zóó heelemaal geen rol in den loop der gebeurtenissen had gespeeld, dat er geen enkele reden was, om te mogen of te kunnen aannemen, dat zij bevooroordeeld zou zijn of dat zij persoonlijke drijfveeren had, om hem te doen 'voorkomen, zooals zij deed. En daarbij kwam de beschrijving van een zijde, uit Engeland namelijk, van waar men een dergelijke beoordeeling niet verwachtte.

In het dagboek van O Méara toch wordt zij niet genoemd; in het Journal van Gourgaud — dat trouwens veel later is verschenen — wordt er betrekkelijk weinig over haar gesproken; Las Cases vermeldt haar in zijn Mémorial (en dit is de eenige bron, waaruit men iets omtrent haar had kunnen vernemen) slechts ter loops!

Dat Las Cases haar maar even noemt en dat Gourgaud — ofschoon hij het in zijn Journal meermalen over haar heeft — op een wijze over haar spreekt, dat men er toe zou komen haar te beschouwen als zoovele anderen, met wie Napoleon op St.-Helena in aanraking kwam, is gemakkelijk te verklaren. Las Cases, de ernstige Las Cases, die voor alles chambellan was, zag door zijn enorme bewondering voor zijn Keizer in Betsy niet anders dan een brutaal, onbehoorlijk nest. Haar geheele omgang, haar doen en laten tegenover Napoleon, waren