Napoleons laatste levensjaren

NAPOLEONS LAATSTE LEVENSJAREN

gen, door Gourgaud in dat jaar gegeven, waarvan men de laatste zinsnede als steun er voor aanvoert, dat er een Zending bestaan heeft — niet de waarheid van de bewering. Gourgaud schrijft er wel in: „Aujourd’hui, ce n’est plus avec le désespoir dans 1’ ame que je vais aborder, c’est pour remplir un pieux, un national devoir, c’est pour acquitter mes dernières promesses a 1’ Empereur, c'est pour le faire sortir de sa prison . . . Immers is dit dertien jaar na het verschijnen van Walter Scotts werk geschreven! En daarbij doet het de vraag rijzen, waarom — wanneer hij wel een dergelijke opdracht heeft gekregen, Gourgaud zich niet in verbinding met Las Cases heeft gesteld, van wien hij wist, dat deze zich van zijn kant alle moeite gaf om te bereiken, wat Gourgaud zooveel jaren later beweert, dat hlm zou zijn opgedragen. Dat zou toch de eenige en goede weg zijn geweest!

Wat of welke bewijzen men ook aanvoert of heeft aangevoerd om het gedrag van Gourgaud te verontschuldigen, en vooral de legende van een zending, niets houdt stand, tegenover een nauwkeurige vergelijking der data van de verschillende stukken. En welke verontschuldigingen men ook aanbrengt of zoekt, om het gedrag van Gourgaud te vergoelijken, zou alleen déze hem kunnen ontheffen van de beschuldiging, dat zijn optreden een gevolg is geweest van het gemis van alle eer-gevoel, zou alleen déze de smet, die hij op zijn naam heeft gewreven, eenigszins kunnen uitwisschen, namelijk, dat hij — tengevolge van zijn verblijf op St. Helena, in de tropen; door de groote ontberingen van allerlei aard, die hij heeft geleden; door de gestadigde ongerustheid over zijn toekomst; den voort-durenden angst over zijn eigen lot en dat van zijn moeder en zijn zuster; zijn betrekkelijk eenzaam bestaan, zonder iemand aan wien hij eens zijn hart en zijn gemoed kon luchten; door zijn temperament; door de inactiviteit, waartoe zijn actieve natuur plotseling was gedwongen; door den voortdurenden prik-kelings-toestand, waarin hij ten gevolge van zijn jaloerschheid verkeerde — een verregaande zenuw-lij der was geworden, wiens uitlatingen aan een soort „tropenkoller” (zooals Masson de vergelijking maakt) moeten worden toegeschreven en waardoor hij tijdelijk ontoerekenbaar was geworden.

Waarschijnlijk echter zijn de drijfveeren voor • zijn gedrag andere, minder ontoerekenbare, meer egoistische geweest.

De groote haast, die men gemaakt had om te vertrekken, was

Napoleons laatste levensjaren    7