Een ver-Urkte Israëliet

wordt gevierd vanaf de 14e dag van de eerste maand, beginnend de avond tevoren.

Overeenkomstig het gebod in Exodus 12 moest de israëlitische huisvader een eenjarig mannelijk lam slachten, en het bloed aan de deurpost strijken, wat voor de engel het teken was geweest om voorbij te gaan. Het lam werd gebraden en gegeten met ongegist brood (matse) en bittere kruiden. Wat overbleef moest worden verbrand. Men moest het eten 'met de lendenen omgord', met de voeten geschoeid en de staf in de hand, precies zo reisvaardig als destijds in de nacht. In de tijd van de tempel werd de taak van de huisvader overgenomen door de Levieten. Later herleefde de feestelijkheid weer in de kring van het gezin.

Pesach is niet alleen de geboortedag van het joodse volk, maar ook de dag van de verkondiging van de vrijheid. De les van Pesach is dat hetgeen waarvan de piramiden het symbool zijn, altijd moet worden bestreden. De macht van de ene mens over allen mag geen voortgang hebben. De mens is vrij geboren en alleen in vrijheid kan hij voldoen aan de opdracht waartoe de mens geschapen is: G'ds medewerker te zijn aan Zijn Schepping.

Andere benamingen: feest der ongezuurde broden, feest der bevrijding. Ook is Pesach, evenals het Wekenfeest en na de zomer het Loofhuttenfeest, een oogstfeest: op de tweede dag moesten de eerstelingen van de gerstoogst voor G'd worden gebracht en geofferd (Leviticus 23).

Poeriem het feest waarop wordt herdacht dat een poging om het joodse volk uit te roeien, mislukte. De geschiedenis is uitvoerig beschreven in het boek Esther. Het feest begint een dag tevoren in volle ernst en met bezinning: men vast - want dat deed Esther ook op het meest belangrijke moment - brengt geschenken rond en bakt Hamansoren. De kinderen nemen ratels mee naar de synagogedienst want elke keer wanneer de naam van de antisimiet Haman uit het verhaal klinkt, maken zij daarmee lawaai om hun bestaan te beklemtonen en als hoon. De volgende dag viert men het feest uitbundig. Andere naam is: Lotenfeest (want Haman wierp het lot om de datum van uitroeiing vast te stellen).

Rosj Hasjana joods Nieuwjaar. Op Nieuwjaar 'plaatst de jood zich voor G'ds aangezicht om Hem te belijden dat hij tekortschiet en bereid is zich daarover te bezinnen op deze en de komende dagen'. Deze dag heeft vier namen: Rosj hasjana ('hoofd van het jaar'); Jom hadien ('dag van het oordeel'); Jom hazikka-ron ('dag van de herinnering') en Jom Teroea ('dag van het blazen op de ramshoorn').

Op de twee dagen van het feest is de liturgie geheel ingesteld op boete en inkeer. De mens maakt de balans op van de voorbije tijd - vandaar de naam 'dag van de herinnering'. In de synagoge (waar de ramshoorn wordt geblazen) zijn de gebeden en zegenspreuken vervuld van diep berouw. En zoals dat verder alleen op Grote Verzoendag gebeurt: men werpt zich uit eerbied en zondebesef ter aarde. Sommigen brengen ook de nacht door in de synagoge, want de

11