Deze vijandige wereld

Er waren dagen dat we niet meer konden. Andere dagen lagen we in de zon; bij luchtalarm, tot er op ons werd geschoten uit een vliegtuig: 'In den Schatten, Idioten!' Buiten het vliegveld wachtten wij op het veilig-signaal, en lazen intussen of zaten te bekvechten. 'Ihr Holländer,' smaalde een lange, magere man met vrolijke ogen. 'Ik was naar Holland gevlucht en mocht niet blijven omdat ik geen werk had. Arbeitslosen hebben we hier genoeg, zeiden ze bij de Fremdenpolizei. Iemand gaf me een werkverklaring, voor de vorm, er stond op dat ik twintig gulden per week verdiende. Dat was volgens de politie weer niet genoeg om van te kunnen leven. Toen kreeg ik een briefje: dertig gulden per week. En nog voordat ik mijn verblijfsvergunning had, stuurde de belasting me al een aanslag.'

Schiphol. We verdienden het zout niet in de pap. Elke week werd er geld opgehaald door de kapitalisten in onze ploeg, om het onder de sjlemielen te verdelen, want achttien gulden loon per week, daar kon je niet van leven met een gezin. Ik verdomde het, mijn hand op te houden, dat had ik thuis niet geleerd. Ik had nog wat leer kunnen redden, voordat vaders winkel was leeggehaald, en op de vrije zondag maakte ik schoenen om er wat bij te verdienen.

'Bitte,' smeekte Seal, eens een beroemd illusionist in Berlijn, die zijn Duitse vakbroeders van elk kaliber kende en had samengewerkt met iemand, die later Hitler de toekomst moest voorspellen. 'Schwindel,' zei hij, 'alles Schwindel. Telepathie? Auch Schwindel.' Weer zei hij: 'Bitte,' en duwde me een paar luxe damesschoentjes in de handen. 'Nur Sohlen.'

Hoe deed vader dat ook weer? Hij plakte de zooltjes erop met melklijm. Eerst ruw maken, insmeren, laten drogen, weer insmeren, dan vastkloppen. Waar moest ik melklijm vandaan halen? Ik kon er ook tacksjes inslaan, de koppen eraf knijpen. Dat zag er w&t netjes uit. Zo, nü de schoenen wat bijkloppen. Verrék, ze stonden zo bol als een halve hoepel. O ja, vader

67