Deze vijandige wereld

ons.' Een lampekap met kristallen pegels, die rinkelden als je ze tegen elkaar liet schommelen. 'Niet doen, als er een stuk gaat moeten we het zelf betalen.' Zeil waar je in de grote kamer glijbaantje op kon spelen, 'als je je schoenen maar uit doet.' Een poffertjespan met kuiltjes, voor 'drie-in-de-pan'. Zware lepels en vorken met de bijsmaak van zilverpoets. Een zoldering met grillige figuren die altijd omlaag staarden. Een balkon aan de straatzijde dat ons met de buren verbond; alleen spijlen scheidden ons, waar je je arm tussendoor kon wringen voor een snoepje. De nieuwe buurman, altijd gejaagd en met dikke brilleglazen. Zijn vrouw was groter, dikker dan hij, het leek alsof zij steeds bloosde. Hun enig zoontje, Juda, van mijn leeftijd, had aan kinderverlamming geleden en sleepte een verschrompeld beentje in een beugel mee. Als we maar met hem speelden, kregen we een dikke boterham, soms een reep, of drop. Nee, niet op straat. Jullie moeten binnen blijven.

'Zittemejapie, zittemejapie,' zongen de kinderen beneden en hupten als kikvorsen over de stoep. Of zij verdwenen plotseling, om de hoek.

Om de hoek. Daar lag Artis. Daar had je de eindhalte van lijn zeven die mensen en kinderen in massa's naar de dierentuin bracht. Voor een cent kocht een vriendje een doosje klappertjes en legde ze op de rails, je hoorde ze knetteren als de tram eroverheen rolde en je hoopte dat er tussen de zwartgeblakerde rondjes een goede zat die jij nog kon proberen. Grote spijkers werden onder de zware wielen plat gewalst tot mesjes die je niet te gauw moest oppakken anders brandde je je vingers. Aan de laatste wagon van het tramstel hing de koppeling er als een staart bij. Je kon erop zitten en grote jongens reden soms mee tot de Middenlaan, waar ze eraf sprongen omdat de tram daar harder ging.

Tegenover ons huis in de Doklaan waren de goederenloodsen van de spoorwegen. Op je tenen staand kon je in de duis

28