Deze vijandige wereld

gojem waren, wét ze er ook mee bedoelde. Misschien wel dieven. Want 's nachts had moe tegen pa gezegd: 'Barend, wor eens wakker. Ik hoor iemand in de huiskamer lopen.' Toen was vader opgestaan, heel zachtjes. Mandarijntjes waren uit de kerstboom gevallen, die hadden zo'n plof gegeven.

Laat in de avond werden wij weer opgenomen. "Vader droeg mij altijd, moeder nam Maurits, Saartje liep. Rillerig en slaapdronken leunde ik tegen vaders borst, mijn kin op zijn schouder, tot ik weer indommelde en wakker schrok als de tram stopte op de Rozengracht, halte Rozentheater. Spuug kleefde in mijn hals, zo had ik liggen kwijlen in mijn slaap.

De klas van het christelijk bewaarschooltje aan de Ter Haar-straat werd gelig verlicht door een peerlamp met gloeidraden die een geheimzinnige streep in je ogen achterlieten als je erin keek. Dat mocht niet. Dan kreeg je slechte ogen en werd juf kwaad. Alle kinderen de handjes vouwen. Oogjes dicht. De hoofdjes buigen. Goed zo. En nu zeggen jullie me na: Here — here; zegen — zegen; deze — deze; spijs — spijs; en drank, nee: én drank — én drank; amen — armen; Amen zeg ik, dat hoort zo als je den Here wilt danken, nog eens: amen - amen.'

Nu mocht je je kroes pakken, van blauwe of rode emaille. Een groot meisje kwam er melk in doen, blauwig van kleur door toegevoegd water. De boterham trommeltjes werden uitgereikt. Het mijne was rood, met zwarte schaatsenrijders erop, er bengelde een groen bandje aan waarmee het om mijn nek kon hangen, een klepje, dat je met enige kracht moest openen, sloot de boterhammetjes af. En nog eens: 'Here zegen deze spijs en drank, amen.' Ik kon die woorden wel dromen. Ik moest ze altijd opzeggen voor oom Sjaak. Dan lachte hij en kreeg ik een cent. Ik wist niet waarom, maar het was gauw verdiend voor een pijp zoethout. Wie was Here? Wat zegen? En spijs? Het woord deed me aan spuug denken, dat kon het

17