Schimmenspel (filmdagboek)

ontmoeten. Rudolf liet mij in de trein een foto van hem zien die hij van hem had genomen (eigenlijk drie foto's, maar hij liet mij de beste uitzoeken) en vroeg mijn mening. Michel is dik geworden, viel mij op, maar meer dan dat: hij keek ontroerd, vol verwachting, en dat moet op mij geslagen hebben. Misschien dacht hij: 'Ook nu heeft Sal voor een verrassing gezorgd, na alle verschrikkingen van de laatste jaren, zoals hij mij verraste toen hij uit Latijns-Amerika kwam, en met de resultaten van het Algerijnse werk. Ook toen leek het erop, dat de negatieve kant zou overheersen, en toch liep het anders uit. Zou hij dit hebben gedacht? Op een of andere manier heeft het wel betrekking op mijn persoonlijkheid. Ook bij mijn ouders thuis dachten ze vaak dat ik agressief was, of slechte bedoelingen had, terwijl ik het beste nastreefde, maar het houdt verband met mijn onhandigheid, of misschien wel mijn bijzondere vorm van handigheid, omdat ik mij van vormen niets aantrek en simpelweg mijn intuïtie volg, tot schrik van de waarnemers.

Ik weet het niet.

De reis werd vooral gekenmerkt door het interview, waarin ik over mijn droom vertelde, en mijn verlangen tot verbroedering, en ik onderstreepte het aspect, dat de relatie tot Michel niet meer een verhouding van zoon tot vader is, maar van broer tot broer, dat wil zeggen van gelijke tot gelijke.

Soms worden er vragen gesteld, die je ijdelheid openbaren, of in elk geval je verplichten duidelijk antwoord te geven op vragen die je je allang hebt gesteld. Zo vroeg Rudolf, wie mijns inziens de werkelijk belangrijke leiders van de Vierde Internationale zijn geweest. Ik antwoordde: 'Michel, Mandel en ik', en ik ben nog altijd die mening toegedaan. Pierre Frank en Livio zijn in wezen figuren van de tweede orde, al zijn het geen middelmatigheden.

Voor de rest was de dag er een van routine, van in de trein stappen, op het perron lopen, in een woord: figureren, omdat de film nu eenmaal opvulling behoeft.

Vandaag heeft Rudolf gesprekken met Michel en Ben Bella, ja ook met Ben Bella. Zij hebben om half 10 afgesproken. Ik ga niet mee, en wacht met een zekere spanning af wat er verder gebeurt. Ik heb de groeten voor Michel meegegeven, en zal wel zien hoe zijn reactie is. Toen Rudolf hem de laatste keer zag, vroeg hij een briefje voor mij. Michel antwoordde: vous êtes sentimental. Het is typisch Michel. Terwijl uit zijn ogen ontroering spreekt, durft hij die niet uit te spreken.

82