Schimmenspel (filmdagboek)

Nu is het ineens alsof alle moed uit mij weggezogen is, een gevoel dat ik tijdens de bezetting wel eens heb gehad, in Latijns-Amerika en in de cel, maar nu ben ik zoveel ouder, en vraag me af waar die pijn vandaan komt. Angst voor de film? Wat betekent zo'n documentaire tegenover de gevaren waaraan je vroeger bent blootgesteld? De onrust die hij met zich meebrengt heeft een ander karakter, al is de angst voor het onbekende ongetwijfeld de grootste gemene deler.

ii februari Alweer gedroomd. Twee buitenlandse kooplieden verkochten op handkarren donkergroene boeken, die uit twee delen bestonden en op de grote Van Dale leken, maar dan aan elkaar gebonden. De kooplieden prezen ze zo luidruchtig aan, dat de mensen uit het raam gingen hangen om naar ze te kijken. Ook ik tuurde naar buiten, en ontdekte dat het Spaans-Nederlandse en Nederlands-Spaanse woordenboeken waren. De verkopers spraken heel rad met elkaar en maakten minachtende opmerkingen over het Nederlandse publiek, dat wel op mooie bandjes lette, maar zich verder nauwelijks voor boeken interesseerde.

'Heb je dit boek al?' riep de ene koopman spottend naar de ander, en wees naar de kapitale band.

'Ja,' antwoordde de ander, 'het is immers het land van de rota casa!'

Ik werd wakker en vroeg me af: 'Rota casa?', 'wat kan het betekenen?'

Gebroken kast, gebroken huis?

Rota, rood huis? Gebroken rood huis? Het leek me zo gek niet. Het gebroken rode huis, wat was de Vierde Internationale anders dan een gebroken rood huis?

Ik dommelde weer in en kwam Wam de Moor tegen, die er met zijn sikje als een echte Moor uitziet en een beetje op Poesjkin lijkt, die trouwens Moors bloed had. Mijn laatste verhaaltje in Het Parool had veel stemming, zei hij, 'maar het is jammer dat je alleen je herinneringen opschrijft' voegde hij eraan toe, en verdween als een spook in een film. En ik had nog wel willen antwoorden: 'Wat is daar tegen? Ik ben 66 jaar. Een ander gaat de straat op en beleeft iets. Ik zit grotendeels thuis. Dacht je heus dat ik nog de straat opging om het een of ander te beleven? Is er in mijn leven niet voldoende gebeurd?'

Ineens zag ik op een karretje ook De dageraad der volksbevrijding van Vliegen* liggen. De titel was optimistisch genoeg.

Lag daar niet het materiaal te scheep voor de film? Er is in je leven

23