Sneevliet, rebel

Voorwoord

Sneevliet, rebel.

Zo leeft hij voort in de herinnering, voor vriend en vijand.

Als de gevoelige mens die hij was, heb ik hem willen tekenen, de feiten tot richtsnoer, ook als zij voor mij pijnlijk waren. Van daaruit heb ik, vereenvoudigend, dit boek opgebouwd, met de woorden van Sneevliet voor zover zij nog in mij leefden, met de mijne als het niet anders kon.

'Alles ging door hem heen,' aldus de woorden van m'n vrouw Bep door wie ik oom Henk, zoals wij hem noemden, sinds 1937 van zeer nabij heb leren kennen. In die jaren vochten sterke gevoelsbanden en politieke meningsverschillen om de voorrang.

Die verschillen weerspiegelden op hun eigen wijze het con-flikt, dat na een langdurige periode van nauwe politieke en persoonlijke vriendschap tussen de grote Russische revolutionair Leo Trotsky en Henk Sneevliet losbarstte. Achteraf kan men herinneren aan de woorden van Hegel, dat 'nichts Grosses in der Welt ohne Leidenschaft vollbracht worden ist', toen dacht niemand daaraan. Doch die hartstocht was er en ondermijnde familierelaties en vriendschappen.

Er waren tal van strijdpunten: de Spaanse burgeroorlog, de vakbondskwestie; er was één breekpunt: de Vierde Internationale. Dat zij er moest komen, na de stalinistische ontaarding van de communistische beweging, stond voor beide revolutionaire leiders vast. Over het 'hoe' werden zij het niet eens.

Onverstoorbaar voor schema's is de geschiedenis sindsdien haar eigen weg gegaan. Revolutionaire ontwikkelingen, in Joegoslavië, China, Oost-Europa, Cuba en elders volgden wezenlijke delen van Trotsky's program, doch voltrokken zich buiten de Vierde Internationale om. De aanraking met de

11