De B van Bemazzel

nodig hebben, zijn ze morgen alweer vergeten. Als ze de stans maar hebben. Dat stempel kunnen ze elke dag intrekken.'

'U wint er toch tijd mee?'

'En daarna? Weet jij een adres waar we terechtkunnen als het zover is ? Bij je vrienden misschien? Die kijken net zo wazig als ik erover begin, als mensen die in de tram niet willen opstaan voor een invalide. Dan zien ze niets. Dan merken ze niets. Dan weten ze van niets. Wij zijn maar joden, begrijp je. Ze kijken wel uit, hun hachie voor ons te wagen. Alsof we uitvaagsel zijn. We hebben Jezus vermoord, hebben ze geleerd toen ze nog in hun broek scheten, en die misdadige waanzin krijg je er niet meer uit.'

'U móet het doen, vader', probeer ik het nog eens.

'Móet. Hij zal het wel even vertellen. Meneer is op de hbs geweest, snap je. Hij zal me wel even voorschrijven wat ik moet doen. Die kapsones. Ik ben de baas in mijn eigen winkel, en dat blijf ik zolang ik hier ben. De Joodse Raad kan naar de verdommenis lopen.'

Net een jaar geleden is het dat Hitier de Sovjet-Unie binnenviel, wanneer ik vader wegbreng naar het Wees-perpoortstation, omdat hij naar het werkkamp moet. Van zijn optimisme is niet veel meer over. Eerst verkondigde hij met de overtuiging van zijn levenservaring, dat Duitsland de oorlog geen jaar zou volhouden. 'Je kan geen oorlog beginnen met bonkaarten', hield hij steevast vol.

En nu duurt die oorlog al twee jaar.

'Zul je goed voor moeder zorgen?' vraagt hij opnieuw.

'Natuurlijk, vader. Ze kan de hele dag bij ons thuis in de Cornelis Springerstraat zijn. Ik zal met haar het geld van de schoenmakerij afrekenen.'

60