De B van Bemazzel

DIE VER

Op Hoogland ligt het werk volkomen plat. Het is de koudste winter sinds mensenheugenis. Zesentwintig graden Celsius onder nul. Siberische temperaturen, en in de Sovjet-Unie is het nog veel kouder. De Duitse legers zijn er vastgelopen, voor Moskou, voor Leningrad, de Duitse soldaten verrekken er in de loopgraven, en ook wie niet in Onze Lieve Heer gelooft dankt de goeie god voor dit hemels geschenk.

Minder dankbaar ben ik voor een oproep, die ik op i o januari heb ontvangen om naar een joods werkverschaffingskamp in Diever te gaan. Bep, de kleine meid, ik, met zijn drietjes staan we te huiveren op het open Weesperpoortstation, waar de oostenwind doorheen waait, tot op je botten.

Sommige mannen huilen wanneer zij afscheid nemen van hun vrouw, maar ik houd mij flink tegenover Bep. 'Maak je geen zorg', verzeker ik haar, 'eerstdaags zien jullie me weer thuis.' Ik heb immers een attest van dokter De Widt bij me, die aandringt op afkeuring, omdat zelfmoord anders niet denkbeeldig is. Het lijkt hem de verstandigste formulering om mij weer in Amsterdam te krijgen.

Hoezeer ik het joods milieu ben ontgroeid, ontdek ik in de coupé. Jiddische uitdrukkingen ontgaan mij, en geen van de mannen is mij bij benadering bekend. Het gezegde dat alle joden familie van elkaar zijn, lijkt nergens meer op, totdat een magere man met een scherp gezicht van omstreeks vijfentwintig jaar zich voorstelt als Simon de Wolf, en een aangetrouwde neef van mijn

36