Poste-restante Rood

Rusland en Holland, de reus en de dwerg. Maar ook Nederland had theoretici voortgebracht van internationale faam, zoals Anton Pannekoek, Herman Gorter, Hen-riëtte Roland Holst. En een prakticus, Henk Sneevliet, waarschijnlijk onbekend bij Karl Kautsky, maar bevriend met Henriëtte Roland Holst en Rosa Luxemburg, bij wie hij om advies zou vragen, in 1911, een jaar voordat hij naar het toenmalige Indië vertrok. Ongetwijfeld kwam het koloniale vraagstuk ter sprake, want Rosa Luxemburg was haar belangrijkste boek Die Akkumulation des Kapitals juist aan het voltooien, en wellicht heeft zij Henk Sneevliet bij zijn besluit, in een koloniaal land te gaan werken, be-invloed. Voornaamste onderwerp van hun gesprek was evenwel de verdeeldheid onder de Nederlandse marxisten. De Nederlandse SDAP was in 1909 gesplitst, en een deel van de daarin aanwezige marxisten, zoals Wijnkoop, Van Ravenstein, Ceton, had de Sociaal-Democratische Partij (sdp) gevormd, die de voorloper zou worden van de Nederlandse communistische partij. Marxisten als Henriëtte Roland Holst en Henk Sneevliet keurden die splitsing af, en meenden dat er in de officiële sociaal-democratie voldoende ruimte was voor het verspreiden van hun denkbeelden.

Twee Nederlandse marxisten uit die periode zouden voorbestemd zijn, hun stempel te drukken op hun tijd, en ook daarna. De een is Anton Pannekoek, die de theorie van het arbeiderszelfbeheer ontwikkelde, en daarmee een bevrijdend, democratisch alternatief zou bieden voor de starre centrale planning in de niet-kapitalistische landen. De tweede is Henk Sneevliet, die als geen ander in de geschiedenis de koloniale revolutie heeft gestimuleerd.

Henk Sneevliet, in 1883 in een katholiek gezin geboren,

16