Een slecht geweten

SAARTJE, LIEVE SAARTJE

De brieven van mijn zusje Saartje, en van mijn familie aan haar toen ze in het sanatorium lag hebben de oorlog overleefd. In 1929 is ze daar op zestienjarige leeftijd aan tuberculose gestorven. Mijn moeder heeft me de brieven toevertrouwd, pal voordat ze in de oorlog werd weggehaald door een agent van de Schalkhaarder politie.

Vele jaren na de oorlog heb ik ze pas durven lezen, in hun intimiteit een beeld van een vooroorlogs gezin dat met alle liefde een meisje poogt te koesteren, bekneld geraakt tussen haar hoop op herstel en de werkelijkheid van een noodlottige ziekte.

Het beeld is daarom zo gaaf, omdat niemand enig vermoeden had van die andere werkelijkheid, de dreiging van het nazisme.

Gewoon een gezinnetje uit Amsterdam-Noord, dat sappelt om zich staande te houden, gewoon een meisje dat in de kracht van haar leven zich niet langer weet te handhaven.

Bij het schrijven van Jullie is Jodenvolk heb ik er niet letterlijk uit geput, dat durfde ik niet, als pleegde ik plagiaat, maar wel heb ik de sfeer ervan opgezogen.

En zo lag het stukje levende herinnering aan de vooroorlogse jaren, opgeborgen in een plastic hoesje, te sluimeren zonder dat er verder iets mee gebeurde.

Onze kinderen zouden de brieven vinden, na onze dood, en moesten maar zien wat ze er verder mee zouden doen.

Maar wie van de drie zou ze krijgen? En waarom moesten we ze belasten met onze eigen sores. Voortgekomen

99