Stormvogels

brood eten. Als je daar rekening mee houdt, blijven we goede vrienden.'

'Bist du Katzenscheu geworden?' vroeg een Duits meisje mij, toen ik de bioscoop uitliep.

Ik keek haar vragend aan, herkende Karla Katzenbaum, die als dienstmeisje in de stad werkte, en soms onze bijeenkomsten bezocht. Zij was de dochter van een Duitse communist uit Elberfeld, terwijl zij een joodse moeder had. Met haar was ik een keer naar de Pfefïer-mühle, het emigrantencabaret van Erika en Klaus Mann geweest. Verder was er niets tussen ons, maar aardig vond ik haar wel. Alleen zou ze niet zo klein moeten zijn. Een meter vijfenvijftig misschien. Ik met mijn één-drieentachtig... Toen wij samen een keer op zondagochtend door de Jodenhoek dwaalden had een man mij toegeroepen: 'Hé, kinderverkrachter!' Ik huiverde als ik er aan dacht.

Het is net of het verplichtingen schept, zo'n gemeenschappelijke ervaring. Op de partijbijeenkomst waren we weer naast elkaar gaan zitten, hadden onze armen om elkaar heengeslagen. Zó zaten we te luisteren, totdat een partijgenoot opstond en vroeg of het hier een serieuze politieke bijeenkomst of een vrijpartij voor jonge mensen was. Die moesten hun lusten maar ergens anders botvieren. Beschaamd waren we vertrokken, niet wetend hoe we ons moesten houden. Eenmaal buiten, in het avondduister, had ik haar tegen mij aangedrukt en op de mond gekust. En ofschoon dit dus liefde betekende, voelde ik mij verdrietig worden en eenzaam, maar zeggen durfde ik het niet, zo vreemd voelde ik me tegenover haar, en ik besloot haar uit de weg te gaan.

'Wo gehst du hin?'

'Hans Schäfer,' antwoordde ik in volle ernst.

65